Öyrənişmək felləri Azərbaycan dilində "alışmaq", "vərdiş olmaq", "öyrəşmək", "isinişmək" mənalarında işlənir. Lüğətlərdəki qısa izah, sözün əhatə etdiyi geniş məna çalarlarını tam əks etdirmir. Daha dəqiq bir izah vermək üçün "öyrənişmək" feli bir proses olaraq, təkrarlanan təsirlərə və ya təcrübələrə cavab olaraq zamanla baş verən uyğunlaşma və vərdiş qazanma halını ifadə edir. Bu proses həm fiziki, həm də psixoloji səviyyədə baş verə bilər.
Mənşəcə, "öyrənişmək" feli "öyrənmək" felindən törəmişdir. "Öyrənmək" yeni biliklərə, bacarıqlara yiyələnmək deməkdir. Lakin "öyrənişmək" yeni biliklərin öyrənilməsindən daha çox, bir şeyə, şəraitə, vəziyyətə, adama və s. qarşı davamlı bir vərdişin, alışqanlığın yaranmasını ifadə edir. Bu prosesdə bilinən faktların qəbulu və ya yeni bacarıqların əldə edilməsi mütləq deyil. Mühüm olan, yeni hala və ya şəraitə alışma və uyğunlaşma prosesidir.
Misallar:
- "Uzun illər şəhərdə yaşadıqdan sonra kənd həyatına öyrənişmək çətin oldu." (Yeni bir mühitə alışma)
- "Hər gün eyni yeməyi yeyərək onun dadına öyrənişdim." (Dad zövqünün dəyişməsi, alışma)
- "Gündən-günə onun xasiyyətinə öyrənişirəm." (Bir insanın xüsusiyyətlərinə alışmaq)
- "Yeni işə başlayandan sonra iş rejiminə öyrənişmək bir neçə həftə çəkdi." (Yeni iş rejiminə uyğunlaşma)
- "Soyuğa öyrənişmək üçün bədənin müəyyən bir müddətə ehtiyacı var." (Fiziki uyğunlaşma)
Gördüyümüz kimi, "öyrənişmək" fərqli kontekstlərdə müxtəlif məna çalarları ilə işlənə bilir. Bu, sözün semantik genişliyini göstərir və onu daha incə bir şəkildə təsvir etməyi tələb edir. Mətninizdə verilən "Rüstəm bəy mətanətli bir səslə: – Gün-gündən sizə öyrənişirəm" cümləsində "öyrənişmək" tamamilə alışma, vərdiş olma, yaxınlaşma mənasında işlənir.