izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

“Özbəkcə” sözü Azərbaycan dilində əsasən iki mənada işlənir: sifət və zərf kimi.

Sifət mənasında “Özbəkcə” sözü Özbəkistan Respublikasının rəsmi dili olan Özbək dilinə aid olanı bildirir. Bu mənada “Özbəkcə” sözü, Özbək dilinə, onun qrammatikasına, leksikasına və ümumilikdə dil sisteminə aid olan hər şeyi ifadə edir. Məsələn: “Özbəkcə qəzet”, “Özbəkcə kitab”, “Özbəkcə sözlər”, “Özbəkcə ədəbiyyat” kimi ifadələrdə “Özbəkcə” sözü Özbək dilində yazılmış, Özbək dilində danışılmış, Özbək dilinə aid olanı göstərir. Bu mənada, sözün əsasını “Özbək” etnonimi təşkil edir və "-cə" şəkilçisi vasitəsilə sifət formasına salınır. "-cə" şəkilçisi mənsubiyyət, aidlik bildirir.

Zərf mənasında “Özbəkcə” sözü, Özbək dilində deyilməyi, Özbək dilində yazılmağı və ya Özbək dilində ifadə olunmağı bildirir. Bu mənada “Özbəkcə danışmaq”, “Özbəkcə yazmaq”, “Özbəkcə tərcümə etmək”, “Özbəkcə oxumaq” kimi cümlələrdə işlənir. Bu mənada da əsas sözün “Özbək” olub, "-cə" şəkilçisinin tərzinə, üsuluna işarə etdiyini görürük. Burada zərf kimi işlənməsi, hərəkətin necə baş verməsini, hansı dil vasitəsilə həyata keçirilməsini göstərir.

Qeyd edək ki, "Özbəkcə" sözü, türkologiya elmində, Özbək dilini öyrənən və ya Özbək dilini araşdıran alimlər tərəfindən də geniş istifadə olunur. Sözün etimologiyası açıqdır və "Özbək" etnonimi ilə "-cə" şəkilçisinin birləşməsindən əmələ gəlir. Bu şəkilçi Azərbaycan dilində bir çox digər sifət və zərflərin əmələ gəlməsində də iştirak edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz