izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Özül (köhnə türk. özül < öz- + -ül) sözü, əsasən binaların və qurğuların ən aşağı, ən möhkəm hissəsi, bünövrəsi mənasında işlənir. Lakin mənası daha geniş olub, hər hansı bir şeyin əsasını, təməlini, kökünün dərinliyini bildirir. "Özül" sözü, "bünövrə" və "təməl" sözləri ilə sinonim olaraq işlənə bilsə də, bunlardan bir qədər fərqlənir. "Bünövrə" daha çox fiziki, materialların bir-birinə bağlanması ilə əlaqədar möhkəm bir dayağı, "təməl" isə əsasən nəzəri, mənəvi və ya konsepsiyal bir əsas qurmaq mənasında işlədilir. "Özül" isə həm fiziki, həm də mənəvi əsasları ifadə edə bilər.

Misal üçün, "binanın özülü" deyərkən, fiziki mənada binanın yerə möhkəm bərkidildiyi təməl hissəsini nəzərdə tuturuq. Lakin "mədəniyyətin özülü" deyəndə, mədəniyyətin formalaşmasında rol oynayan əsas prinsiplər, dəyərlər, adət-ənənələr nəzərdə tutulur. Bu mənada "özül" sözü daha çox köklü, dərin, əsrlər boyu formalaşmış bir əsas kimi başa düşülür.

Ədəbiyyatda "özül" sözü, həm metaforik, həm də həqiqi mənalarda işlənir. Nümunə olaraq verilən "Qoyuldu özüllər, boylandı tağlar; Tikildi divarlar, şumal dirəklər" misrasında, söz həqiqi mənada, tikinti işlərinin təməl qoyulması mənasında işlənmişdir. Lakin məsələn, "Dostluğun özülü etimad üzərində qurulmalıdır" cümləsində "özül" sözü metaforik, yəni məcazi mənada işlənərək dostluğun əsasını, etimadı ifadə edir.

Beləliklə, "özül" sözü, həm fiziki həm də mənəvi mənalarda işlənən, daha çox köklü, dərin və möhkəm bir əsas, bünövrə və ya təməl mənasını verən bir söz olaraq qəbul edilməlidir. Onun mənası, işləndiyi kontekstdən asılı olaraq müəyyən edilir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz