Özünütənqid: Öz hərəkət, fikir və əməllərini obyektiv şəkildə qiymətləndirmək, çatışmazlıqları və səhvləri aşkara çıxarmaq, onların səbəblərini təhlil etmək və gələcəkdə bu nöqsanların aradan qaldırılması üçün konkret tədbirlər müəyyən etmək prosesi. Özünütənqidin əsas məqsədi şəxsi inkişaf, təkmilləşmə və özünüdərketmədir. Bu, sadəcə səhvlərin etirafından daha çoxdur; özünütənqid həmçinin səhvlərin təhlilini, onların təkrarlanmamasının yollarının axtarılmasını və fərdi inkişaf strategiyasının formalaşdırılmasını əhatə edir. O, konstruktiv bir prosesdir və özünü inkişaf etdirmək istəyən hər kəs üçün zəruri bir bacarıqdır.
Etimologiyası: Söz "özünütənqid" iki hissədən ibarətdir: "özünə" əvəzliyi və "tənqid" sözündən. "Özünə" əvəzliyi özünü, şəxsi əməllərini və düşüncələrini göstərir. "Tənqid" isə obyektiv, tənqidi bir yanaşma ilə qiymətləndirmə, səhvləri və çatışmazlıqları müəyyən etmə deməkdir. Beləliklə, sözün mənası "özünü tənqid etmək" kimi tərcümə oluna bilər, ancaq bu sadə tərcümə onun zəngin mənasını tam əks etdirmir.
Cümlədə işlənməsi: Özünütənqid müxtəlif kontekstlərdə işlənə bilər:
- "Konfransda çıxışından sonra, o, özünütənqidi ilə tədbirin daha da yaxşı təşkil olunması üçün təkliflər verdi." (Bu cümlə özünütənqidin konstruktiv bir tərəfini göstərir.)
- "Onun özünütənqidi çox dərin və səmimi idi, öz səhvlərini qəbul etməkdən çəkinmirdi." (Bu cümlə özünütənqidin səmimiyyətini vurğulayır.)
- "Müvəffəqiyyətə doğru gedən yolda özünütənqid çox vacibdir. Çünki səhvlərdən dərs almaq bizi daha da inkişaf etdirir." (Bu cümlə özünütənqidin inkişaf üçün əhəmiyyətini göstərir.)
- "Rəhbər özünütənqid bacarığını komandasının inkişafına yönəltməlidir." (Bu cümlə özünütənqidin rəhbərlik kontekstindəki əhəmiyyətini vurğulayır.)
Fərqli mənalar: Sözün birbaşa mənfi mənası yoxdur. Ancaq həddindən artıq özünütənqid özünəinamın aşağı düşməsinə və depressiyaya səbəb ola bilər. Buna görə də, özünütənqid balanslı və konstruktiv olmalıdır. Səhvləri etiraf etmək və onlardan dərs almaq vacibdir, ancaq özünü qınamaq və mənfi qiymətləndirmə özünütənqidin məqsədinə zidd olacaqdır.