Paradoksal (yun. παράδοξος - paradoxos – gözlənilməz, qeyri-adi) sifəti əsasən iki əsas mənaya malikdir. Birincisi, qeyri-adi, gözlənilməz və adi məntiq qaydalarına zidd olan bir vəziyyəti, hadisəni və ya fikri ifadə edir. Bu mənada paradoksal, inanılmaz, ağlasığmaz, sərsəm və ya qəribə kimi sözlərlə sinonim ola bilər. Məsələn, "Paradoksal olaraq, yağışlı havada günəşli bir hava hiss olunurdu." cümləsində paradoksal, gözlənilməz və əksini gözlənilən bir vəziyyəti təsvir edir.
İkinci mənası isə, görünür ziddiyyətli, amma əslində dərin bir həqiqəti ehtiva edən bir fikri ifadə edir. Bu mənada paradoksal, bir növ məntiqi ziddiyyət görünüşü yaratsa da, daha dərindən baxdıqda, bu ziddiyyətin əslində həqiqəti əks etdirdiyini göstərir. Məsələn, "İnsan öz azadlığını məhdudlaşdıran qanunları qəbul etməklə azad olur" cümləsindəki fikir paradoksaldır, çünki azadlığın məhdudlaşdırılması ilə azadlığın qazanılması arasında görünən bir ziddiyyət vardır, lakin bu ziddiyyət ictimai qayda və təhlükəsizliyin təmin olunması üçün lazım olan bir həqiqəti əks etdirir.
Paradoksal sözünün mənşəyi qədim yunan dilindən gəlir. Para- (yanaşı, ətrafında) və doxa (fikir, inanış) sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Beləliklə, əslində "gözlənilməz fikir", "qeyri-adi fikir" mənasını verir. Bu etimoloji məna həm qeyri-adi hadisələri, həm də məntiqi ziddiyyətlər görünən, lakin həqiqəti əks etdirən fikirləri ifadə etmək üçün istifadəsinin səbəbini izah edir.
Dünya xalqlarının tarixində paradoksal hadisələr həqiqətən də çoxdur. Məsələn, bir tərəfdən inkişaf, digər tərəfdən geriləmə; bir tərəfdən qələbə, digər tərəfdən məğlubiyyət; bir tərəfdən quruluş, digər tərəfdən dağıntı kimi hadisələr paradoksal xarakter daşıyır. Bu paradoksal hadisələrin tədqiqi tarixi prosesləri daha dərindən anlamağa imkan verir.