izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Parç sözü Azərbaycan dilinin zəngin leksikasında özünəməxsus yer tutan, əsasən şimal-qərbi bölgələrdə işlənən bir termindir. Lüğətlərdə sadəcə "tayqulplu, birəlli, qulplu su qabı" kimi tərif olunmasına baxmayaraq, mənası daha geniş və çoxşaxəlidir.

Etimalogiyasına nəzər salsaq, "parç" sözünün türk dillərindəki "parça" (parça-parça, parçalanmış) felindən törəmə ehtimalı yüksəkdir. Su qabının forması, yəni bir ədəd bütöv torpaq kütləsindən (saxsıdan) bişirilməsi və ya düzəldilməsi bu etimologiyanı dəstəkləyir. "Parça" sözünün "bölünməmiş, bütöv" mənasını da nəzərə alsaq, "parç" su qabının bir parçasının yox, tam bir ədəd su qabını ifadə etdiyini daha aydın görərik. Beləliklə, "parç" sadəcə qulplu su qabı deyil, bütöv, parçalanmamış, bir ədəd saxsı su qabını ifadə edir.

İstifadəsinə gəldikdə, "parçla su içmək" ifadəsi su qabının istifadə qaydasını göstərir. "Bir parç su" ifadəsi isə miqdarı deyil, qabın formasını və ölçüsünü nəzərdə tutur. Bu mənada, "bir parç su" "bir qab su", "bir sürahi su" və ya "bir vedrə su" mənalarına uyğun gəlir. Qabın ölçüsü əlbəttə ki, dəyişkəndir, bölgədən bölgəyə, ustalıqdan asılı olaraq fərqlənə bilər.

Nümunə cümlənizdəki ("…Get bizə, saxsı ləyən var, küpə var, oları və bir parç daha...") istifadəyə diqqət yetirək. Burada "bir parç daha" ifadəsi əlavə olaraq bir saxsı su qabının daha olmasını göstərir. Bu isə "parç" sözünün yalnız su qabı kimi deyil, həm də eyni tipli, eyni formada olan digər su qablarını ifadə etmək üçün də işlədildiyini təsdiqləyir.

Yekun olaraq, "parç" sözü sadə bir su qabı deyil, şimal-qərbi Azərbaycan dialektlərində işlənən, bütöv, bir ədəd saxsıdan düzəldilmiş, qulplu su qabını ifadə edən bir termindir. Mənşəyinin türk dillərindəki "parça" felindən gəldiyini ehtimal etmək olar. Həm də "bir parç su" kimi ifadələrində qabın tipini və təxminən ölçüsünü bildirmək üçün işlənir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz