izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Parça-tikə sözü Azərbaycan dilində iki əsas mənada işlənir: birincisi, sifət kimi, ikincisi isə isim kimi.

Sifət mənasında parça-tikə, “parça, qırıq, qalıq, xırda hissə” mənalarını ifadə edir. Bu mənada o, əsasən bir bütövün qırılmış, qopmuş, ya da bölünmüş kiçik hissələrini təsvir edir. Misal üçün, “parça-tikə çörək” ifadəsi, bütünlüklü deyil, qırıq, kiçik hissələr halında olan çörəyi bildirir. Bu mənada “parça-tikə” sözü adətən sayıla bilən isim və ya isim qruplarını təyin edir və onların qeyri-tam, qırıq və ya kiçik ölçülü olduqlarını vurğulayır. Bəzən “qırıntı”, “qırıntılar”, “tikələr” sinonimləri kimi işlədilə bilər, lakin “parça-tikə” daha çox iki və ya daha çox kiçik hissənin bir araya gələrək əvvəlki bütövlüyü yaratmadığını bildirir.

İsim mənasında isə parça-tikə, “parça və tikələrdən ibarət olan şey” mənasını verir. Bu mənada o, əşyaların qırıq, parçalanmış halını deyil, bir çox kiçik hissələrdən əmələ gəlmiş bir toplu və ya yığımı ifadə edir. “Parça-tikədən qurama tikmək” ifadəsi bunun bariz nümunəsidir. Burada parçalar və tikələr bir araya gələrək yeni bir şey yaradırlar. Bu mənada “parça-tikə” kollektiv bir isim rolunu oynayır və əsasən maddə adlarını təyin edir. Sözün bu mənası “qırıntı”, “qalıq”, “tikələr” kimi sözlərlə tam sinonim deyil, çünki vurğu daha çox bu parçaların yeni bir şey yaratmaq üçün istifadəsinə yönəlib.

Ümumi olaraq, parça-tikə sözü leksik vahid kimi qırılma, qopma və ya hissələrə bölünmə ilə əlaqəli bir çox məna çalarlarını özündə cəmləşdirir. Onun istifadəsi kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər. Sözün etimologiyası "parça" və "tikə" sözlərinin birləşməsindən yaranmışdır, hər iki söz də dərin köklərə malikdir və qədim türk dillərindən gəlmədir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz