Partlayış sözü Azərbaycan dilində geniş mənada istifadə olunan bir termindir. Əsas mənası birdən-birə baş verən, güclü enerji ayrılması ilə müşayiət olunan fiziki və ya kimyəvi bir prosesdir. Bu proses nəticəsində maddi cisimlərin parçalanması, dağılması, həcminin sürətlə artması və ya şok dalğasının yaranması müşahidə olunur. Lüğətlərdəki "partlama işi; partlama" tərifi bu geniş mənanın sadələşdirilmiş formasıdır.
Partlayışın səbəbləri müxtəlif ola bilər: kimyəvi reaksiyalar (məsələn, barıtın partlaması), nüvə reaksiyaları (atom bombasının partlaması), fiziki proseslər (qaz silindrinin partlaması, buxar qazanının partlaması) və s. Partlayışın gücü, ölçüsü və təsiri istifadə olunan maddənin miqdarı, partlayışın növü və ətraf mühitin şərtlərindən asılıdır.
Misallar:
- Mərminin partlayışı: Mərminin daxilində olan partlayıcı maddənin kimyəvi reaksiyası nəticəsində baş verən partlayış.
- Bomba partlayışı: Müxtəlif növ partlayıcı maddələrin (dinamit, TNT və s.) nəzarətsiz və ya planlı şəkildə partlaması nəticəsində baş verən partlayış. Bu partlayışlar çox güclü ola bilər və genişmiqyaslı dağıntılara səbəb ola bilər.
- [Əmrahov:] Bənd quranlar bu günlərdə partlayış [işləri] aparacaqlar: Bu cümlədə "partlayış işləri" ifadəsi, ehtimal ki, bəndin qurulması üçün dağların partladılması kimi, nəzarət altında aparılan, planlı partlayışları ifadə edir.
Beləliklə, "partlayış" sözü sadəcə bir hadisəni deyil, həm də bu hadisənin səbəblərini, nəticələrini və miqyasını əhatə edən daha geniş bir konsepsiyanı ifadə edir. Mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilsə də, əsasında həmişə ani, güclü enerji buraxılışı və bunun nəticəsi olan fiziki dəyişikliklər dayanır.