Patriarxlıq termini bir neçə mənada işlənə bilər. Əsasən, iki əsas mənası vardır:
1. Patriarxın vəzifəsi və səlahiyyətləri: Bu mənada patriarxlıq, dini bir lider olan patriarxın öz vəzifə və səlahiyyətləri çərçivəsində yerinə yetirdiyi fəaliyyətləri, qərarları və icrası əhatə edir. Bu, kilsənin idarə edilməsi, ilahiyyat məsələlərinin həlli, ruhani mərasimlərin aparılması və kilsənin ümumi fəaliyyətinin təşkili kimi geniş bir spektrdə ortaya çıxır. Patriarxın vəzifə dairəsinin genişliyi və konkret fəaliyyətləri məzhəbdən məzhəbə, kilsədən kilsəyə dəyişir. Məsələn, Ortodoks kilsəsində patriarxın rolu Roma Katolik kilsəsindəki papadan fərqlidir.
2. Patriarxal sistem və ya cəmiyyət: Daha geniş mənada patriarxlıq, cəmiyyətin sosial strukturunu ifadə edir. Bu sistemdə kişilər qadınlara nisbətən daha üstün mövqedə olurlar və cəmiyyətin ictimai, siyasi, iqtisadi və ailə həyatında qərar vermə prosesində dominant rol oynayırlar. Patriarxal sistemdə ata, ərin və ya digər kişilərin ailə üzvləri üzərindəki səlahiyyətləri, qadınların sosial və siyasi həyatda məhdudlaşdırılması, kişilərin ictimai statuslarının qadınların statuslarından daha yüksək olması və s. əsas xüsusiyyətlər kimi qeyd oluna bilər. Tarix boyu bir çox cəmiyyətdə müşahidə edilən bu sistem, müxtəlif səbəblərdən yaranmış və müxtəlif şəkildə ifadə olunmuşdur. Burada patriarx sözünün kökü olan "pater" (ata) sözü, bu sistemin mərkəzindəki ata fiqurunun əhəmiyyətini vurğulayır.
Terminin etimologiyası: Patriarxlıq termini “patriarx” sözündən törəmişdir. "Patriarx" sözü qədim yunan dilindən (πατριάρχης - patriárchēs) götürülmüşdür. Bu söz "pater" (ата - ata) və "archē" (başçılıq, hökmranlıq) sözlərindən ibarətdir və "ailənin, qəbilənin, xalqın atası və rəhbəri" mənasını verir.
Cümlədə istifadəsi: "Ortodoks kilsəsində patriarxlıq yüksək dini vəzifədir." (Birinci məna) "Cəmiyyətdə patriarxlıq ənənələrinin kökləri dərindir." (İkinci məna)