Peyvəndləmə (Peyvəndləmək felindən törəmiş isim): Bitki və ya heyvan toxumasının, bir orqanizmin digərinə köçürülməsi prosesi. Bu proses, genetik materialın ötürülməsi və ya xəstəliklərə qarşı müqavimətin artırılması məqsədi ilə həyata keçirilir. Termin əsasən bitkilərin çoxaldılması və xəstəliklərdən qorunması, eləcə də heyvanlarda orqan transplantasiyası kontekstində işlədilir.
Bitkiçilikdə peyvəndləmə: Bir bitkinin vegetativ hissəsinin (qələm, göz, zoğ) digər bir bitkinin gövdəsinə birləşdirilərək yetişdirilməsi üsuludur. Bu üsul, istənilən xüsusiyyətlərə malik bitkilərin çoxaldılması, onların genetik xüsusiyyətlərinin saxlanması və ya yaxşılaşdırılması üçün istifadə olunur. Peyvəndləmə vasitəsilə yeni sortlar yaradıla, xəstəliklərə daha davamlı bitkilər əldə edilə bilər. Məlumat üçün, kök, gövdə, və ya yarpaq hissələri peyvənd oluna bilər.
Heyvandarlıqda peyvəndləmə: Heyvanlarda, xüsusilə tibb sahəsində, peyvəndləmə termini əsasən orqan transplantasiyasını ifadə edir. Bu prosesdə, bir heyvanın sağlam orqanı digər bir heyvana köçürülür. Müasir tibbdə insanlara da geniş tətbiq olunur. Əlavə olaraq, immun sistemi zəif olan heyvanlara xəstəliklərə qarşı müqavimət qazandırmaq məqsədi ilə peyvəndləmə aparılır.
Dilçilik baxımından etimologiya: "Peyvənd" sözünün etimologiyası fars dilinə dayanır. Fars dilindəki "peyvand" sözü "bir şeyin digərinə birləşdirilməsi" mənasını verir. Azərbaycan dilinə fars dilindən keçmişdir və əsrlər boyu bitkiçilik və daha sonralar tibb sahəsində istifadə olunur.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Alma ağacına yeni bir sortun peyvəndləməsi məhsuldarlığı artırdı.
- Ürək peyvəndləmə əməliyyatı uğurla başa çatdı.
- Aqronomlar yeni sortları peyvəndləmə üsulu ilə yetişdirirlər.
- Bu texnika bitkilərin peyvəndləməsində geniş tətbiq olunur.