Pərakəndəlik (ərəb. pərəkəndə + -lik) – is. Bir şeyin hissələrinin bir-birindən uzaq, səpələnmiş, nizamsız və qarışıq halda olması; dağınıqlıq, qarışıqlıq, nizam-intizamsızlıq. Sözün mənası həm fiziki, həm də məcazi mənada işlənə bilər. Fiziki mənada müəyyən əşyaların, obyektlərin və ya hadisələrin yerləşməsinin nizamsızlığı, səpələnmişliyi ifadə olunur. Məsələn, “otağın pərakəndəliyi gözə dəyirdi” cümlesində pərakəndəlik əşyaların otaqda nizamsız şəkildə yerləşməsini bildirir.
Məcazi mənada isə pərakəndəlik düşüncənin, fikirlərin, hərəkətlərin, planların qarışıqlığını, nizamsızlığını, bir-birinə uyğunsuzluğunu bildirir. Məsələn, “onun düşüncələri pərakəndə idi” cümləsində pərakəndəlik şəxsin düşüncələrinin səpələnmiş, sistemsiz və qarışıq olduğunu ifadə edir. Bu mənada pərakəndəlik tez-tez “dağınıqlıq”, “qarışıqlıq”, “nizamsızlıq”, “qarmaqarışıqlıq” sözləri ilə sinonim kimi işlənə bilər. Lakin, “dağınıqlıq” daha çox əşyaların, “qarışıqlıq” isə vəziyyətin qarışıqlığını ifadə edir. Pərakəndəlik isə bu iki mənanı birləşdirərək daha geniş bir məna sahəsini əhatə edir.
“Gənc leytenantın … üzündə, uzun qara kirpikli gözlərinin qapan…” cümləsindəki nöqtələrin yerinə “pərakəndəlik əks olunmuşdu” kimi bir ifadə əlavə etməklə, leytenantın üz ifadəsinin, daxili vəziyyətinin dağınıq, qətiyyətsiz və nəzərə çarpacaq dərəcədə qarışıq olduğunu ifadə etmək olar. Pərakəndəlik sözü, cümleyə məhz bu cür bir məna çaları əlavə edərək, onun emosional və bədii təsirini artırır.