Pırpızlaşma: "Pırpızlaşmaq" fellərindən törəmiş isimdir. Lüğətlərdəki qısa izah "pırpızlaşmaqdan törəmiş isim" formasında olsa da, mənanı daha dolğun və dəqiq şəkildə izah etmək mümkündür. Pırpızlaşma, əsasən, bir şeyin və ya halın, xüsusilə də görünüşünün, dəqiq bir şəkildə dəyişməsini, pırpız, səliqəsiz, dağınıq bir hala düşməsini bildirir. Bu dəyişmə sürətli və ya tədricən ola bilər. Həm konkret, həm də məcazi mənalarda işlənir.
Konkret mənada pırpızlaşma, məsələn, saçların dağılmağını, bir əşyanın parçalanıb sənədsiz bir hala düşməsini, çiçəklərin solub, tökülməsini ifadə edə bilər. Müşahidə olunan fiziki bir dəyişikliyi ifadə edir.
Məcazi mənada isə pırpızlaşma, bir vəziyyətin, sistemin və ya təşkilatın nizam-intizamının pozulmasını, qarışıqlığa düşməsini, planlaşdırılmamış, kontrolsüz bir hala çevrilməsini bildirir. Məsələn, "şirkətin maliyyə vəziyyətinin pırpızlaşması", "ictimai həyatın pırpızlaşması" kimi ifadələr bu məcazi mənanı əks etdirir.
Etimoloji baxımdan, "pırpız" sözünün mənşəyi dəqiq müəyyən olunmasa da, türkiyə dillərindəki "pırpır" (tez-tez hərəkət etmək) və ya "pırtıq" (dağınıq, səliqəsiz) kimi sözlərlə əlaqələndirilə bilər. Bu əlaqə "pırpızlaşma"nın sürətli və ya qarışıq bir dəyişməni ifadə etməsini izah edir.
Cümlə içində istifadəsi:
- Qar küləyi bağdakı ağacların budaqlarını pırpızlaşdırdı.
- Uzun illər istifadə olunan sənədlər, qutuda pırpızlaşmış vəziyyətdə idi.
- İqtisadi böhran şirkətin daxili işlərinin pırpızlaşmasına səbəb oldu.
- Qəfil baş verən hadisələr ölkənin siyasi həyatını tamamilə pırpızlaşdırdı.