Pıtraq (Xanthium strumarium) – ikiillik, otvari bitki növüdür. Adətən kolluların, zibil yerlərinin və yol kənarlarının rütubətli torpaqlarında bitir. Bitkinin gövdəsi sərt, budaqlıdır, hündürlüyü 30 sm-dən 1 m-ə qədər dəyişir. Yarpaqları iri, ürəkvari və ya üçbucaqşəkillidir, kənarları dişlidir. Çiçəkləri kiçik, qeyri-cəlbedicidir və bitkinin gövdəsində qrup halında yerləşirlər.
Ən xarakterik xüsusiyyəti isə onun meyvələrindədir. Pıtrağın meyvələri yumru, qıfşəkillidir və sərt, qarmaqvari tikanlarla örtülüdür. Bu tikanlar heyvanların və insanların paltarına, tüklərinə asanlıqla yapışır və nəql olunmasına səbəb olur. Beləliklə, pıtraq toxumlarını geniş əraziyə yayır. Bitkinin dəydiyi yerə möhkəm yapışması və asanlıqla ayrılmaması xüsusiyyətindən onun adının da mənası aydın olur.
Pıtrağın tibbi əhəmiyyəti də vardır. Xalq təbabətində müəyyən xəstəliklərin müalicəsində istifadə olunur, lakin bu istifadə elmi cəhətdən təsdiq olunmayıb və özbaşına istifadəsi məsləhət görülmür. Pıtraq, həmçinin bəzi heyvanlar üçün zəhərli ola bilər.
Sözün etimologiyasına gəldikdə, "pıtraq" sözünün mənşəyi türk dillərindən gəlir və ehtimal ki, bitkinin yapışqan xüsusiyyətini əks etdirir. "Pıtramaq" fellə əlaqəli ola bilər ki, bu da bir şeyin möhkəm yapışmasını, yapışdırılmasını bildirir. Bu əlaqə pıtrağın yapışqan meyvələrinə əsaslanır.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Paltarına yapışan pıtraqları təmizləmək çətin oldu.
- Əkin sahəsinə pıtraq bitmişdi.
- İtlərin paltarına yapışmış pıtraq toxumları yerə səpələnmişdi.
- Kənd ərazilərində pıtraq çox rast gəlinən bir bitkidir.