Piləkli sifəti, əsasən toxuculuq və tikməçilik sahələrində istifadə olunan bir termindir. Lüğətlərdəki qısa izahı (“üzərinə piləklər tikilmiş, xırda yastı düymələrlə bəzədilmiş”) sözün mənasının tam əhatəliliyini vermir. Daha dəqiq ifadə etmək üçün piləkli sözünün bir neçə aspekti nəzərə alınmalıdır.
Birincisi, pilək sözünün özünün mənası aydınlaşdırılmalıdır. Pilək, kiçik, yastı və ümumiyyətlə dəyirmi formalı bəzək əşyasıdır. Bu piləklər müxtəlif materiallardan (məsələn, metal, plastik, ağac, sümüklər və ya qabardan hazırlana bilər) hazırlanır və parça üzərinə tikilərək, toxunaraq və ya başqa üsullarla bərkidilir. Onlar yalnız bəzək elementi kimi deyil, həm də bəzi hallarda parça parçalarını bir-birinə birləşdirmək üçün istifadə oluna bilər.
İkincisi, “piləkli” sifətinin işlədilmə konteksti vacibdir. Misal olaraq, “piləkli pərdə” dedikdə, pərdənin üzərinə piləklərin bəzək elementi kimi tikildiyini başa düşürük. Ancaq “piləkli geyim” dedikdə, piləklərin geyimdə yalnız bəzək elementi kimi, yoxsa funksional bir element kimi də istifadə olunub-olunmadığını müəyyən etmək lazımdır. Məsələn, bəzi xalq geyimlərində piləklər geyim hissələrinin bir-birinə birləşdirilməsində də rol oynaya bilər.
Üçüncüsü, “piləkli”nin sinonimləri də nəzərə alınmalıdır. Məsələn, “bəzəkli”, “nəfis”, “zərif”, “işlənmiş” kimi sifətlər müəyyən kontekstlərdə “piləkli”nin yerini tuta bilər, lakin “piləkli”nin ifadə etdiyi xüsusi bəzək üsulunu tam əks etdirmir.
Beləliklə, “piləkli” sözünün daha geniş və dəqiq tərifi aşağıdakı kimi verilir: Piləkli: Sifət. Üzərinə kiçik, yastı və adətən dəyirmi formalı piləklər tikilmiş, toxunmuş və ya başqa üsullarla bəzədilmiş; piləklərlə bəzədilərək hazırlanmış. Piləklər həm bəzək elementi, həm də funksional element kimi istifadə oluna bilər.
Nümunə cümlələr:
• Piləkli pərdə otağa xüsusi bir zəriflik qatmışdı.
• Nənəmin əl işləri ilə hazırladığı piləkli xalça evimizin ən dəyərli əşyalarından biridir.
• Qızın geyiminin yaxasındakı piləklər çox incə və zərif idi.
• Tarixi geyimlərdə tez-tez piləkli detallara rast gəlinir.