Pir sözü farsca mənşəli olub, əsasən "qoca", "yaşlı kişi", "ixtiyar" mənalarında işlənir. Lüğətlərdəki sadə tərif "qoca, çox yaşlı kişi" ifadəsi ilə kifayətlənməsə də, pir sözünün mənası daha geniş və çoxqatlıdır. Sadəcə bioloji yaşa işarə etməklə yanaşı, həm də müdrikliyi, təcrübəni, ruhani rəhbərliyi və hörməti ifadə edə bilir.
Tarixən və mədəniyyətimizdə "pir" sözü yalnız yaşlı kişi üçün deyil, həm də müəyyən bir icmanın, qəbilənin, ya da tarixinin rəhbəri, müqəddəs hesab edilən şəxs üçün işlədilirdi. Bu mənada "pir" sözü dini və ya mifik bir çalar da daşıyır. Məsələn, "pir ocağı", "pir evi", "pir türbəsi" ifadələri müqəddəs sayılan yerləri, ziyarətgahları bildirir.
Sözün işlənmə dairəsi çox genişdir. Misal olaraq, "pir deyənlərdən soruş", "o pir adamdır", "pirin sözü kəlamdır" kimi ifadələr qocalığı, təcrübəni və hörməti ifadə edir. Lakin "pir baba", "pir qardaş" kimi ifadələr dərin hörmət hissinin və uzunmüddətli münasibətin əksidir. Bu zaman "pir" sözü sadəcə yaşa deyil, daha çox mövqeyə, təcrübəyə və mənəviyyata işarə edir.
Gətirilən misal cümlədə ("Pirə ata dedim, cavana qardaş; Ana, bacı bildim qızı, gəlini") pir sözü, özünü böyük, müdrik və hörmətə layiq bir şəxs kimi təqdim edən şəxsin özünü ifadə etmək üçün işlənir. Bu, həmin şəxsin özünün yaşlı və təcrübəli olduğunu vurğulayan bir ifadədir.
Nəticə olaraq, "pir" sözünün mənası yalnız yaşa məhdudlaşmır. O, həm bioloji yaş, həm də mənəvi yaş, təcrübə, hörmət və bəzən ruhani rəhbərlik mənalarını da ehtiva edir. Sözün kontekstdən asılı olaraq fərqli çalarlarda işlənə bilməsi onun zəngin semantik strukturunun göstəricisidir.