Piranilik sözü Azərbaycan dilində qocalığı, yaşlılığı, ağsaqqallığı ifadə edən bir termindir. Lüğətlərdə sadəcə “qocalıq, ağsaqqallıq, ixtiyarlıq” kimi tərcümə olunsa da, mənası daha çoxlu mənaları özündə ehtiva edir. Sadəcə yaşlı olmaq deyil, həm də həyat təcrübəsinin, hikmətin, nüfuzun və hörmətin simvolu kimi qəbul edilə bilər.
Etimoloji baxımdan “pir” sözündən törəyən “piranilik”, “pir”in “ruhən və mənəvi olaraq yetkin, hörmətli şəxs” mənasını əsas götürərək, yaşlı insanın bu keyfiyyətlərə malik olması ilə əlaqələndirilir. Beləliklə, piranilik sadəcə bioloji qocalıq deyil, həm də mənəvi və sosial bir statusu ifadə edir.
Cümlə içində istifadəsi nümunələri:
- Onun piraniliyi üzündəki xətlərdə, gözlərindəki parıltıda öz əksini tapmışdı.
- Ailədə piraniliyin hörməti və nüfuzunu heç kim inkar edə bilməzdi.
- Kənddə yaşayan hər kəs onun piraniliyini və hikmətini bilirdi.
- Piraniliyinə baxmayaraq, o, hələ də enerjili və fəal idi.
Qısacası, piranilik sözü, yaşlılığı təsvir edərkən, sadəcə bioloji bir prosesi deyil, həm də sosial və mənəvi bir statusu, uzun illər ərzində toplanmış hikmət və təcrübəni ifadə edir. Bu mənada, "qocalıq", "ağsaqqallıq", "ixtiyarlıq" sözləri ilə sinonim olsa da, onlardan daha zəngin və dərin bir mənaya malikdir.