Planetari [yun. πλανητάριον (planētárion) – planetlərlə əlaqədar] – kosmik obyektlərin, xüsusilə planetlərin, ulduzların, ayın və digər göy cisimlərinin görünən vəziyyətlərini, hərəkətini və qarşılıqlı təsirlərini yüksək dəqiqliklə təsvir edən, böyük qübbəvari ekrana proyeksiya vasitəsilə əks etdirən mürəkkəb bir cihaz və ya qurğudur. Bu proyeksiyalar, həm real vaxtda müşahidə olunan göy cisimlərinin vəziyyətini göstərir, həm də keçmiş və gələcək vaxtlarda onların vəziyyətinin simulyasiyasını yaradır.
Planetarinin əsas hissələri proyektorlar, kompüter sistemi, qübbəvari ekran və səs sistemindən ibarətdir. Proyektorlar müxtəlif kosmik obyektlərin təsvirlərini yüksək dəqiqliklə qübbəyə proyeksiya edir, kompüter sistemi isə bu proyeksiyaların dəqiqliyini, sürətini və təqdimatını idarə edir. Səs sistemi isə kosmik hadisələrə uyğun səs effektləri yaradaraq, tamaşaçılar üçün daha həyəcanlı və informativ bir təcrübə təmin edir. Planetarilər təhsil, elm təbliği və əyləncə məqsədləri üçün geniş istifadə olunur.
Müasir planetarilər sadəcə göy cisimlərinin hərəkətini göstərməklə kifayətlənmir. Onlar, kosmik hadisələri, məsələn, günəş və ay tutulmaları, meteor yağmurları, kometlərin hərəkəti və s. realist şəkildə təsvir edir. Həmçinin, uzay səyahətlərini simulyasiya edərək, uzayın genişliyini və kainatın sirlərini daha yaxşı anlamağa kömək edir. Bəzi planetarilər, interaktiv proqramlar vasitəsilə tamaşaçıların kosmik hadisələrə daha yaxından baxmasına və onlarla qarşılıqlı əlaqədə olmasına imkan verir.
Cümlədə nümunələr:
1. Uşaqlar planetaridə göy cisimlərinin hərəkətini heyranlıqla izlədilər.
2. Yeni tikilmiş planetari müasir texnologiyalarla təchiz olunmuşdur.
3. Planetari səfəri şagirdlər üçün əla təhsil imkanı oldu.
4. Elm Mərkəzinin planetarisində ulduzlararası səyahət simulyasiyası nümayiş olunurdu.
5. Planetari, kosmosun sonsuzluğunu və gözəlliyini əks etdirən möhtəşəm bir göstəriş təqdim etdi.