izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Poetik (sif.) [yun. ποιητικός - poietikós – yaradan, poeziya ilə əlaqədar olan] Sözün etimologiyasından göründüyü kimi, "poetik" sözü qədim yunan dilindən mənşəli olub, "yaratmaq" mənasını verən poiein felindən törəmədir. Bu, sözün mənasını yalnız poeziya ilə bağlı olmaqdan daha genişləndirir. Poetik, bir əsərin və ya ifadənin poeziyaya xas estetik keyfiyyətlərə, yəni bədii təsir gücünə, təxəyyülə, hisslərə müraciətə və ifadənin incəliyə malik olmasına işarə edir. Bu keyfiyyətlər yalnız poeziya əsərlərində deyil, başqa janrlarda da – nəsr əsərlərində, musiqidə, rəssamlıqda, hətta gündəlik nitqdə də özünü göstərə bilər.

Birinci mənada, poetik sözü bir əsərin poeziya janrına aid olmasını bildirir: “Poetik əsər”, “poetik şeir”, “poetik forma”. Bu mənada sözün sinonimləri olaraq “nəzmi”, “şairanə” sözlərini istifadə etmək olar. Lakin “poetik” daha geniş məna kəsb edir. Məsələn, “poetik təsvir” deyərkən, nəzmdə yazılmasa belə, bir mənzərənin, hadisənin, və ya əhval-ruhiyyənin şairanə, təsviri, bədii dil vasitələrindən istifadə edilərək ifadə olunduğunu nəzərdə tuturuq.

İkinci mənada, poetik sözü, əsərin mövzusu və ya üslubu ilə bağlı deyil, onun dilinin, ifadə tərzinin şairanəliyini, bədii təsir gücünü vurğulayır. Bu zaman həm nəzm, həm də nəsr əsərlərinə aid ola bilər: “Poetik təsvir”, “poetik dil”, “poetik üslub”, “poetik obraz”. Belə hallarda sinonim kimi “şairanə”, “bədii”, “təsviri”, “obrazlı” kimi sözlərdən istifadə oluna bilər. Lakin “poetik” daha çox əsərin ümumi bədii keyfiyyətlərini, əsərin yaradıcısının xüsusi poetik istedadını vurğulayır.

Ümumiyyətlə, “poetik” sözü bir əsərin və ya ifadənin estetik və emosional təsir gücünü, yaradıcılıq qabiliyyətini və ifadənin incəliyini vurğulamaq üçün işlədilir. Onun mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər, lakin əsasında həmişə bədii yaradıcılığa, təxəyyülə və hisslərə müraciət əks olunur.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz