izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Poetika [yun. ποιητική (poētikḗ) – şeir yaradıcılığı ilə bağlı] termini ədəbiyyatşünaslığın mühüm bir sahəsini təmsil edir. Onun mənasını iki əsas istiqamətdə nəzərdən keçirmək olar:

1. Ədəbiyyat nəzəriyyəsinin bir qolu kimi: Poetika ədəbi əsərlərin yaradılması, təşkili, təhlili və qiymətləndirilməsi ilə bağlı ümumi prinsipləri, qanunauyğunluqları araşdıran elm sahəsidir. Bu çərçivədə poetika şeirin, nəsrin, dramın, epikanın özünəməxsus xüsusiyyətlərini, onların strukturunu, dilini, üslubunu, janrlarını, bədii vasitələrini, ədəbi janrların tarixi inkişafını və qarşılıqlı əlaqələrini tədqiq edir. Ədəbi əsərlərin oxucuya necə təsir etməsi, əsərin mənasının yaradılması və qəbulu prosesləri də poetikanın tədqiqat mövzuları arasındadır. Müasir poetika, həmçinin, intertekstual əlaqələr, metanarativlər, media və ədəbiyyatın qarşılıqlı əlaqəsi kimi yeni mövzuları da əhatə edir.

2. Müəyyən şairin və ya ədəbi məktəbin xüsusiyyətləri kimi: Bu mənada poetika, müəyyən bir şairin, ədib qrupunun və ya ədəbi məktəbin əsərlərinə xas olan üslub xüsusiyyətlərini, bədii vasitələrini, mövzu dairəsini, ideya sistemini və yaradıcılıq prinsiplərini ifadə edir. Məsələn, “Şərq poetikası”, “Romantizm poetikası”, “Sürrealizm poetikası” kimi ifadələr müəyyən ədəbi istiqamətlərin özünəməxsus bədii xüsusiyyətlərini, tərzini və üsulunu ifadə edir. Bu mənada poetika, həm də müəyyən bir əsərin bədii təhlilini aparmaq üçün istifadə olunan konsepsiyaları da özündə ehtiva edə bilər. Məsələn, “Həmsərin poetikası” deyərkən, onun şeirlərinin bədii xüsusiyyətlərini, tərzini, üslubunu və mövzularını nəzərdə tuturuq.

Qısaca, poetika həm ədəbiyyatın ümumi nəzəriyyəsi, həm də konkret əsərlərin və ya ədəbi məktəblərin fərdi xüsusiyyətlərinin təsviridir. Terminin geniş və çoxşaxəli mənası onun ədəbiyyatşünaslığın inikişafı ilə birlikdə zənginləşməsini göstərir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz