Primitiv sifəti latın mənşəli olub, "primitivus" sözündən götürülmüşdür. Əslində "ilk", "əvvəlki", "ilkin", "ibtidai" mənalarını ifadə edir. Azərbaycan dilinə latıncadan keçmişdir. Lüğətlərdə əsasən "ibtidai" mənasında izah olunsa da, kontekstə görə fərqli nüanslar da daşıya bilər.
İbtidai mənası: Bu mənada primitiv, inkişafın erkən mərhələsini, sadəliyi, təkmilləşməmişliyi, texnoloji və sosial baxımdan qabaqcıl olmayan vəziyyəti bildirir. Məsələn: "primitiv alətlər", "primitiv cəmiyyət", "primitiv incəsənət" ifadələrində primitiv sözü texnologiyanın, sosial quruluşun və ya incəsənətin inkişaf etməmiş vəziyyətini göstərir. Bu istifadədə mənfi bir qiymətləndirmə olmaya da bilər; sadəcə olaraq erkən mərhələni bildirir.
Mənfi konnotasiyalı istifadəsi: Müasir Azərbaycan dilində primitiv sözü bəzən mənfi bir qiymətləndirmə ilə də işlədilir. Bu halda, sadəliyin və inkişaf etməmişliyin arxasında qeyri-kafi, səviyyəsiz, qaba, qəddar və ya səmərəsiz kimi mənfi xüsusiyyətlər nəzərdə tutulur. Məsələn: "primitiv düşüncə tərzi", "primitiv üsul", "primitiv davranış" ifadələrində primitiv sözü tənqid və ya rədd etmə mənası daşıyır.
Fərqli cümlələrdə istifadəsi: Primitiv sözünün işlənməsində nüansları aydınlaşdırmaq üçün bir neçə nümunəyə baxaq:
- Arxeoloqlar həmin bölgədə primitiv insan məskənlərinin qalıqlarını tapdılar. (İbtidai, inkişaf etməmiş məskən)
- Onun primitiv metodları çox səmərəsiz idi. (Qəbul edilməz, səmərəsiz metod)
- Filmin süjeti primitiv və maraqsız idi. (Sadə və cəlbedici olmayan süjet)
- Onların primitiv alətləri daşdan hazırlanmışdı. (Sadə, inkişaf etməmiş alətlər, mənfi qiymətləndirmə yoxdur)
Yekun olaraq, "primitiv" sözü kontekstə çox bağlıdır və həm obyektiv həm də subyektiv mənalar daşıya bilər. Ona görə də istifadəsində diqqətli olmaq lazımdır.