Prinsip [lat. principium – əsas, başlanğıc] sözü Azərbaycan dilində bir neçə mənada işlənir və hər bir məna kontekstə bağlı olaraq nüanslar daşıyır. Əsas mənası latın mənşəli olub, "əsas", "başlanğıc" mənalarını ehtiva edir. Lüğətlərdə sadəcə "əsas müddəa" kimi verilməsi sözün zəngin məna imkanlarını tam əks etdirmir.
1. Əsas, əsas müddəa, çıxış nöqtəsi: Bu, prinsip sözünün ən geniş yayılmış və əsas mənasıdır. Hər hansı bir nəzəriyyənin, təlimin, fəlsəfi görüşün, elmi konsepsiyanın, siyasi ideologiyanın və ya həyat fəlsəfəsinin əsasını təşkil edən, digər müddəaların əsas götürdüyü, dəyişməz və ya dəyişməyə məruz qalmayan, əsas qəbul edilən fundamental fikri, qaydanı, postulatı ifadə edir. Məsələn: "Demokratiya prinsipləri", "kapitalizmin əsas prinsipləri", "fizikanın əsas prinsipləri". Bu mənada prinsip, sistemin, nəzəriyyənin, əqidənin fəaliyyət göstərməsinin əsasını təşkil edən, həlledici rol oynayan ideyanı ifadə edir.
2. Qayda, norma, əxlaqi meyar: Prinsip sözü həm də davranış qaydaları, əxlaqi normalar, həyat tərzi üçün əsas götürülən əsasları ifadə edə bilər. Bu mənada prinsip şəxsi əqidə və dəyərləri, həyat fəlsəfəsini əks etdirir. Məsələn: "O, həyatında ədalət prinsipini rəhbər tuturdu.", "Onun əsas prinsipi dürüstlükdür." Bu kontekstdə prinsip şəxsi keyfiyyətləri, etik davranışları ifadə edir.
3. İşləmə prinsipi: Texnika və texnologiya sahəsində prinsip sözü cihazların, mexanizmlərin və ya sistemlərin necə işlədiyini, onların əməliyyatının əsasını ifadə edir. Məsələn: "Bu cihazın işləmə prinsipi çox sadədir." Bu mənada prinsip funksiyanın mexanizmini, əsas işləmə qaydasını göstərir.
Yekun olaraq, prinsip sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişsə də, onun əsasında "əsas", "başlanğıc", "dəyişməz" kimi ümumi mənalar dayanır. Sözün müxtəlif sahələrdə istifadəsinin dəqiq anlaşılması onun kontekstdə təhlilini tələb edir.