Proqul [rus. прогул] sözü Azərbaycan dilinə rus dilindən keçmişdir və əsasən iş yerində vəzifə borcunun yerinə yetirilməməsi, işə gəlməmə və ya işdən erkən çıxma kimi halları ifadə edir. Lüğətlərdə sadəcə “üzürsüz işə gəlməmə, işə çıxmama; işburaxma” kimi qısa bir izah olsa da, mənası daha geniş və çoxcəhətlidir.
Proqulun əsas mənası işçinin işə gəlməməsi və ya iş saatlarından əvvəl iş yerini tərk etməsidir. Bu, həm planlaşdırılmamış, həm də planlı olaraq baş verə bilər. Planlaşdırılmamış proqul, xəstəlik, qəza və ya digər gözlənilməz hadisələr nəticəsində baş verir. Planlı proqul isə işçinin öz istəyi ilə işə gəlməməsi, işdən çıxması və ya icazəsiz olaraq işə gəlməməsi deməkdir. Bu halda işçi işə gəlməməsinin səbəbini müəyyən etməlidir və işəgötürəninə bildirməlidir.
Mətndə göstərildiyi kimi, “məcburi proqul” anlayışı da mövcuddur. Bu, işçinin özündən asılı olmayan səbəblərdən işə gəlməməsini, vəzifə borcunu yerinə yetirə bilməməsini ifadə edir. Məsələn, iş yerinin bağlanması, texniki nasazlıqlar, və ya işçinin qanunsuz olaraq işdən çıxarılması nəticəsində baş verən işə gəlməmə halları məcburi proqul hesab edilə bilər. Bu halda işçi proqul üçün məsuliyyət daşımır.
Proqul sözü müxtəlif cümlələrdə fərqli kontekstlərə malikdir:
- "İşçinin tez-tez proqulları rəhbərliyi narahat edirdi."
- "Xəstəlik səbəbindən məcburi proqul etmişəm."
- "Proqul etmək əmək intizamının pozulmasıdır."
- "Onun işə gəlməməsi proqul kimi qeydə alındı."
Yekun olaraq, proqul, işçinin işə gəlməməsi və ya iş saatlarından əvvəl iş yerini tərk etməsi ilə bağlı olan mürəkkəb bir anlayışdır. Bu anlayışın düzgün təfsiri, proqulun səbəblərini və işçinin və işəgötürənin hüquqlarını nəzərə almağı tələb edir.