Proletariat sözü latın dilindən [proletarius] gəlir. Əslində, qədim Romada "proles" (nəsil, övlad) və "-arius" (ilə əlaqədar olan) şəkilçilərindən təşkil olunmuş bir söz olub, "övladı olan" mənasını verirdi. Qədim Roma cəmiyyətində proletariuslar, hərbi xidmətə yararlı olsalar da, əmlakı olmayan və vergilərə yalnız övladları ilə töhfə verə bilən azad vətəndaşlar idi. Bu səbəbdən, onlar yalnız öz uşaqları vasitəsiylə dövlətə "töhfə" verirdilər.
Lakin, XIX əsrdə, xüsusilə Marks və Engelsin əsərlərində, proletariat sözü tamamilə yeni bir məna qazanmışdır. Bu mənada proletariat, öz əmək qüvvəsini sataraq yaşayan, istehsal vasitələrinə sahib olmayan, burjuaziyaya (kapitalist sinifinə) qarşı sinfi mübarizə aparan işçi sinfini ifadə edir. Bu kontekstdə, proletariat "əməkçi kütlə", "işçi sinfi", "fabrik işçiləri", "kəndlilər" və s. kimi mənaları da əhatə edir.
Müasir Azərbaycan dilində proletariat sözü əsasən tarixi kontekstdə və ya marksist-leninist ideologiyasına istinad edilən mətnlərdə işlədilir. Məsələn, "XX əsrin əvvəllərində proletariat inqilabı üçün mübarizə aparırdı" cümləsində proletariat, burjuaziyaya qarşı inqilabi mübarizə aparan işçi sinfini təmsil edir. Digər bir nümunə olaraq, "Proletariatın mübarizəsi zəhmətkeş xalqın azadlığı üçün aparılırdı" cümləsini göstərmək olar. Bu cümlələrdə proletariat sözü, tarixi bir sosial sinfi ifadə etməklə yanaşı, sosial ədalət və bərabərlik uğrunda mübarizə aparan geniş bir kütləyə işarə edir.
Qeyd etmək lazımdır ki, proletariat sözünün müasir istifadəsi onun tarixi mənasından bəzi fərqlərə malikdir. Sosial quruluşun dəyişməsi ilə əlaqədar olaraq, proletariat anlayışının tərifi və tətbiqi də müəyyən dəyişikliklərə məruz qalmışdır. Lakin, sözün əsas mənası – istehsal vasitələrinə sahib olmayan, əmək qüvvəsini satan işçi sinfi – hələ də qorunub saxlanılır.