Püxtəlik (is.) Azərbaycan dilində "təcrübəlilik, bişkinlik, yetkinlik" mənalarını ifadə edən bir sözdür. Lüğətlərdə verilən bu təriflər püxtəliyin əsas aspektlərini əhatə etsə də, daha geniş və dəqiq bir şəkildə izah edilməsi mümkündür. Püxtəlik sadəcə təcrübənin miqdarından deyil, həm də bu təcrübənin keyfiyyətindən, onun mühakimə qabiliyyətinin, düşüncə tərzinin və hərəkət strategiyalarının formalaşmasında oynadığı roldan irəli gəlir.
Püxtəlik, bir işdə, bir sahədə uzun müddət ərzində toplanmış təcrübə və bacarıqların nəticəsidir. Bu, sadəcə olaraq "çox şey görmüş olmaq" mənasını vermir. Püxtə insan, hadissələrə obyektiv yanaşma, problemləri həll etmək üçün müxtəlif yanaşmaları sınaqdan keçirmə, qərar qəbul etmədə dəqiqlik, səbrlilik və müdriklik kimi keyfiyyətlərə malikdir. O, həmçinin öz səhvlərindən dərs çıxarmağı, yeni vəziyyətlərə uyğunlaşmağı bacarır və davamlı özünü inkişaf etdirir.
Yaradıcılıq prosesində püxtəlik xüsusilə vacibdir. Çünki yaradıcı bir iş sadəcə istedad deyil, həm də zəngin bilik, təcrübə və düzgün düşüncə tərzi tələb edir. Püxtə bir yaradıcı, öz ideyalarını daha səmərəli şəkildə ifadə edir, öz əsərlərində dərinlik və mənəviyyat yaradır.
Püxtəliyin əks anlamlı sözləri arasında təcrübəsizliy, yetkinliksizliy, səriştəsizliy və cavanlığ göstərilə bilər. Ancaq bunlar bir-birini tamamilə əvəz etmir. Məsələn, cavan bir insan da müəyyən sahədə püxtə ola bilər, təcrübəsiz bir insan isə püxtəliyi özündə cəmləşdirməyə çalışır.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Onun püxtəliyi qərarlarında özünü göstərirdi.
- Bu iş üçün püxtə bir mütəxəssis lazımdır.
- Sənətkarın əsərlərindəki püxtəlik hər kəsi heyran edirdi.
- Uzun illər ərzində topladığı təcrübə ona püxtəlik bəxş etmişdir.
- Püxtəlik səbir, çalışqanlıq və bacarıq tələb edir.