Riyasız sifəti, əsasən, hər hansı bir əməlin, hərəkətin və ya vəziyyətin təmiz qəlbdən, səmimiyyətlə, heç bir saxtakarlıq və ya özünü göstərmək niyyəti olmadan edilməsini, mövcud olmasını bildirir. Bu mənada, "riyasız" sözü "sami," "təmizqəlbli," "ixlaslı" kimi sinonimlərlə əvəz oluna bilər. Məsələn, "Riyasız sevgi," "Riyasız dostluq," "Riyasız dua" ifadələrində olduğu kimi, sözün əsas mənası hərəkətin təmiz və saf niyyətdən qaynaqlandığını vurğulayır. "Riyasız yardım etmək," "Riyasız məsləhət vermək" kimi ifadələrdə isə əməlin şəxsi maraq və mənfəətdən uzaq olduğunu göstərir.
Lüğətlərdə göstərilən ikinci mənası isə daha çox emosional və təsirli bir kontekstdə işlənir. Bu mənada "riyasız" sözü bir hadisənin, vəziyyətin və ya şəxsin təsirli, təsirləndirici, mərhəmət doğuran və acınacaqlı olmasını ifadə edir. Bu mənada "dərin təsir bağışlayan", "acınacaqlı", "kədərli" kimi sinonimlər istifadə oluna bilər. Məsələn, "Riyasız kədər," "Riyasız göz yaşları," "Riyasız yalvarış" ifadələrində təsvir edilən vəziyyətin sözsüz səmimiyyətini, dərinliyi və təsirini vurğulayır. Bu mənada söz, hərəkətin zahiri deyil, daxili təmizliyi və səmimiyyəti vurğulayır. Burada "riya" olmaması, hisslərin saflığına, təbii və səmimi ifadəsinə işarədir.
Sözün etimologiyasına gəldikdə, "riya" ərəb mənşəli olub, "özünü göstərmək, şöhrət düşkünlüyü, saxtakarlıq" mənalarını verir. "Riyasız" isə "riya" sözünün mənfi mənasının inkarını bildirir, yəni "özünü göstərmədən," "saxtakarlıq olmadan" mənasını ifadə edir. Beləliklə, "riyasız" sözü həm əməlin səmimiyyətini, həm də onun təsirini vurğulayan çoxcəhətli bir sifətdir.