Rüsvayedici sifəti, əsasən, bir hərəkət, vəziyyət və ya hadisənin şəxsiyyətinə, qrupa və ya müəssisənin nüfuzuna ciddi ziyan vurduğunu, onları ictimai rəydə ləkələndirdiyini, etibarını sarsıtdığını və utanca qərq etdiyini bildirir. Bu söz, ədəbiyyatda və gündəlik danışıqda həm ciddi, həm də yumoristik kontekstlərə uyğunlaşa bilir.
Etimoloji baxımdan, "rüsvay" sözünün kökü fars dilindəki "rüsvāy" (رُسوا) sözündəndir. "Rüs" (رُس) "üz, simа" mənasını verir, "vây" (واى) isə "bədbəxtlik, pis vəziyyət" mənasını bildirir. Beləliklə, "rüsvay" sözü əslində "üzü bədbəxt olmuş, siması qaralmış" kimi təfsir oluna bilər. "Rüsvayedici" isə bu əsas sözə "-edici" şəkilçisinin əlavə olunması ilə yaranmışdır və fəaliyyəti bildirən bir sifətdir. Bu şəkilçi, sözə "edən, yaradan" mənası qatır.
Rüsvayedici hərəkətlər həm qanunsuz, həm də qanuni ola bilər. Məsələn, rüşvət almaq rüsvayedici bir hərəkətdir, lakin birinin ictimai həyatında səhv bir qərar verməsi də özünə görə rüsvayedici nəticələrə gətirə bilər. Bu sözün istifadəsində hərəkətin ağır və yüngül olması, ictimai qınağın dərəcəsi müəyyən edici amildir.
Müxtəlif cümlələrdə "rüsvayedici" sözünün istifadəsinə nümunələr:
- O, özünün rüsvayedici hərəkəti ilə bütün ailəsinin adını ləkələdi.
- Mətbuatda dərc olunan məlumatlar şirkət üçün rüsvayedici oldu.
- Hakim onun davranışını rüsvayedici adlandırdı.
- Bu rüsvayedici mənzərə hamını sarsıtdı.
- Onun rüsvayedici hərəkəti barədə eşidəndə utandım.
Beləliklə, "rüsvayedici" sözü sadəcə "eyib gətirən" mənasından daha geniş bir məna spektrinə malikdir. O, nüfuz itkisinə, ictimai rəyin mənfi dəyərləndirilməsinə, utan və qınağa səbəb olan hərəkət, vəziyyət və ya hadisələri təsvir etmək üçün istifadə olunur.