Sabunlamaq felinin Azərbaycan dilindəki əsas mənası “sabunla yumaq, sabun sürtmək”dir. Bu, həm əşyalara, həm də bədən hissələrinə aid edilə bilən ümumi bir əməliyyatı ifadə edir. Lüğətlərdəki qısa izahlar bu mənanın tam əhatəsini verməsə də, dilin canlı istifadəsində daha geniş kontekstlərə malikdir.
“Sabunlamaq” feli, əsasən, səthi təmizləmə prosesini vurğulayır. Sadəcə suya batırmaq və ya silməkdən fərqli olaraq, sabunlama prosesi sürtmə, ovuşdurma və köpükləndirmə hərəkətlərini əhatə edir. Bu, yuma prosesinin aktiv və təsirli bir hissəsini təşkil edir. Məsələn, “Əllərini sabunlamaq” ifadəsi sadəcə əllərə su çəkmək yox, sabunla ovuşdurmaq, köpükləndirmək və təmizləmək mənasını verir.
Feli işlətmə nümunələri müxtəliflik göstərir:
- Əşyalara tətbiqi: “Paltarları sabunlamaq”, “Qabları sabunlamaq”, “Mətbəx avadanlığını sabunlamaq” kimi ifadələr, əşyaların səthinin sabunla təmizlənməsini ifadə edir. Bu zaman sabunun növü (bərk, maye), təmizləmə üsulu (fırça, süngər) və təmizlənmə intensivliyi mətn kontekstindən aydın olur.
- Bədənə tətbiqi: “Bədəni sabunlamaq”, “Üzünü sabunlamaq”, “Saçını sabunlamaq” kimi ifadələr, bədənin müxtəlif hissələrinin sabunla yuyulmasını ifadə edir. Bu halda, yuma prosesinin higiyenik tərəfi ön plana çıxır.
Etymoloji baxımdan, “sabunlamaq” feli “sabun” sözündən törəmişdir və -lamaq əlavəsi ilə əməl feli forması almışdır. “Sabun” sözünün kökü isə fars və ya ərəb dillərindən gəlmişdir.
Verilən mətnin son cümləsi tam deyil. Ancaq kontekstdən anlaşılan odur ki, burada bədənin sabunla yuyulması ilə bağlı bir proses təsvir olunur. “Bədənimi kisələyib üstümə bir neçə dəfə isti su tökəndən sonra…” hissəsi sabunlama prosesinə hazırlıq mərhələsini təsvir edir. Tam cümlənin davamında, “bu kişi…” hissəsindən sonra, sabunlama əməliyyatı ilə bağlı əlavə məlumatlar ola bilər.