Sağmaq felinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə "süd verən heyvanların yelinindən südü süzüb çıxarmaq" deyil, daha geniş və çoxqatlıdır. Bu, əsasən heyvanların fiziki prosesi ilə bağlı olsa da, mədəni, sosial və hətta poetik kontekstlərdə də istifadə olunur. Etimoloji baxımdan, kökü türk dillərindəki "sağ" (sağlam, bütöv, tam, dolu) kökünə dayanır və bu, sağmanın heyvanın sağlamlığı və bütövlüyü ilə bağlı olduğunu, onun yelininin tam olaraq boşaldılmasını ifadə edir.
Lüğətlərdəki qısa tərif, "Südverən heyvanların yelinindən südü süzüb çıxarmaq" hərəkətinin texniki tərəfini əks etdirir. Lakin, sağma prosesi sadəcə bir hərəkət deyil, bir bacarıq, bir sənətdir. Təcrübəli bir şəxs heyvana zərər vermədən, südün tam olaraq çıxarılmasını təmin edir. Bu bacarıq nəsillər boyu ötürülmüşdür və kənd həyatının ayrılmaz tərkib hissəsidir.
Misal olaraq, verilən şeir parçasında "Tez durub sübh sağardım inəyi" misrası, sağma hərəkətinin gündəlik həyat ritmini, səhər tezdən başlayan işləri əks etdirir. Bu, sadəcə süd əldə etmək deyil, həyatın davamlılığı, təminatının simvoludur. Beləliklə, sağma hərəkəti, bir tərəfdən, fiziki bir proses, digər tərəfdən isə, mədəni və sosial bir əhəmiyyət daşıyır.
Sağma felinin fərqli cümlələrdə işlənməsinə baxaq:
- "Kəndlilər səhər tezdən inəkləri sağmağa başladılar." (Gündəlik həyatda işlənməsi)
- "Qoca qadın, illərdir ki, bu inəyi sağır və ondan əla süd alır." (Bacarıq və təcrübəni vurğulayan işlənmə)
- "O, sağma maşınından istifadə etməyi öyrəndi və əvvəlki üsullarla müqayisədə inkişaf etmiş sağma texnikalarından yararlanırdı." (Texnologiyanın tətbiqini göstərən işlənmə)
Nəticə olaraq, "sağmaq" felinin mənası sadəcə bir hərəkətin təsvirindən daha çoxdur. O, kənd təsərrüfatının, gündəlik həyatın, ənənələrin və hətta poetik ifadənin ayrılmaz hissəsidir. Bu fəlin mənasını tam anlamaq üçün, onu müxtəlif kontekstlərdə araşdırmaq və tarixi inkişafını nəzərə almaq lazımdır.