Sanama: "Sanamaq" fellindən törəmiş isimdir. Əsas mənası "sayma, hesablama əməliyyatı" deməkdir. Lakin bu məna, sadəcə riyazi əməliyyatdan daha geniş bir məna spektrini əhatə edir. Sözün işlənmə kontekstindən asılı olaraq müxtəlif mənalarda işlənə bilər.
Riyazi Məna: Ən sadə mənası, əşya və ya hadisələrin sayının müəyyən edilməsi, onların miqdarının hesablanmasıdır. Məsələn, "Məktəbdə şagirdlərin sanamasını aparırlar" cümləsində "sanama" sözü şagirdlərin sayının müəyyən edilməsi prosesini ifadə edir. Bu mənada, "sayım", "hesablama", "say", "miqdar müəyyənləşdirmə" kimi sinonimlərlə əvəz oluna bilər.
Məcazi Məna: "Sanama" sözü məcazi mənada da işlənir. Bu zaman, əşya və ya hadisələrin sadəcə sayının deyil, həm də keyfiyyətinin, əhəmiyyətinin, təsirinin nəzərə alınması məsələsidir. Məsələn, "Düşmənin hərəkətlərinin sanamasını aparmaq vacibdir" cümləsində "sanama" düşmənin hərəkətlərinin təhlili, qiymətləndirilməsi, onların hədəflərinin, nəticələrinin müəyyən edilməsi mənasında işlənir. Bu mənada "təhlil", "qiymətləndirmə", "araşdırma" kimi sinonimlərdən istifadə oluna bilər.
Etimologiya: Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "sanamaq" feli kökünə istinad etdiyini görürük. "Saymaq" feli ilə qohumdur və qədim türkcə köklərə malikdir. Qədim türkcədəki saymaqla bağlı olan köklərin müxtəlif dialekt və dillərdəki şəkillərini müqayisəli linqvistika metodları ilə araşdırmaqla sözün daha da dəqiq etimoloji tarixini müəyyən etmək olar.
Nümunə Cümlələr:
- Əhalinin sanamasının nəticələri açıqlandı.
- Bu hadisənin bütün tərəflərinin sanamasını aparmaq lazımdır.
- Onun həyatının sanama kitabı yazıldı.
- İşçilərin sanamasını həyata keçirmək üçün xüsusi proqramdan istifadə etdilər.
Yekun olaraq deyə bilərik ki, "sanama" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişir və sadə sayımdan tutmuş mürəkkəb təhlillərə qədər geniş bir məna spektrini əhatə edir.