Sancmaq felinin Azərbaycan dilindəki mənası, lüğətlərdəki sadə təriflərdən daha geniş və dəqiq şəkildə izah edilə bilər. "Batırmaq, geydirmək, soxmaq" tərifləri sancmağın əsas mənasını əks etdirir, lakin onun kontekstə görə fərqlənən çalarlarını tam əhatə etmir. Sancmaq, bir cismi digərinə iti, kəskin bir hərəkətlə daxil etmək mənasını verir. Bu hərəkət bir anda baş verə bilər, ya da müəyyən bir müddət davam edə bilər. Həmçinin, sancma hərəkətinin nəticəsi olaraq cismin hər iki obyekt arasında qalması, yaxud yalnız bir anlıq təmasda olması kimi fərqlər də mövcuddur.
Məsələn, "iynəni papağa sancdı" cümləsində sancmaq, iynənin papağa batırılıb orada qalması mənasını verir. Bu, dəqiq, möhkəm bir birləşməni ifadə edir. Ancaq "darağı saçına sancdı" cümləsində sancmaq, darağın saçlara qısa müddətə toxunub, sonra çıxarılması, və ya saçlarda müvəqqəti olaraq qalması mənasını verə bilər. Bu, əvvəlki nümunədən fərqli olaraq, daha zəif, daha müvəqqəti bir birləşməni ifadə edir.
Sancmaq sözü, həmçinin məcazi mənada da işlənir. Məsələn, "sözləri ürəyimi sancdı" cümləsində sancmaq, kəskin, ağrılı bir təsiri ifadə edir. Bu, fiziki sancmadan fərqli olaraq, emosional bir təsiri bildirir. Beləliklə, sancmaq sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq, "batırmaq", "soxmaq", "deyirmək", "yaralamaq", "əzab vermək", "dərin təsir etmək" kimi müxtəlif mənalar kəsb edə bilər.
Sancmaq sözünün etimologiyası (kökənini dəqiq bilməsəm də) Türk dillərindən gələn bir söz olma ehtimalı yüksəkdir. Bir çox Türk dillərində oxşar mənalarda işlənən qohum sözlər mövcuddur. Bu sözün daha ətraflı leksikoqrafik araşdırılması, onun tarixi inkişafını və məna çalarlarının necə dəyişdiyini aydınlaşdıracaqdır.
Yekun olaraq, sancmaq sözünün sadə bir tərifə sığmayan, çoxşaxəli bir mənaya sahib olduğunu qeyd etmək lazımdır. Onun istifadəsinin düzgünlüyü və mənasının dəqiqliyi, sözün işləndiyi kontekstdən asılıdır.