izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Sapan sözü Azərbaycan dilində geniş yayılmış bir sözdür və bir neçə mənaya malikdir. Əsas mənası atılmaq üçün hazırlanmış və əldə tutulan, bir ucu dəlikli, digər ucu isə iplə bağlanmış, orta hissəsindən daş və ya ox kimi atılacaq cismin yerləşdirildiyi alətdir. M.F. Axundzadənin misalında olduğu kimi, "sapan daşı" deyimi bu alətlə atılacaq daşı bildirir. Bu mənada sapan, sadəcə bir atma mexanizmidir. Sözün kökü türk dillərindəki "sapanmaq" – "atmaq, fırlatmaq" fellərinə bağlıdır, bu da onun əsas funksiyasını – atmağı ifadə edir.

Lakin sapanın mənası yalnız bu ilə məhdudlaşmır. Metaforik mənada, "sapan" az sayda, əhəmiyyətsiz bir şeyin çox sayda, güclü bir qüvvəyə qarşı qoyulmasını ifadə edə bilər. Məsələn, "yüz qarğaya bir sapan daşı" deyimi, az sayda, zəif bir qüvvənin çox sayda, güclü bir qüvvəyə qarşı müqavimət göstərməsini simvolizə edir. Bu mənada sapan, qüvvə nisbətinin ifadə vasitəsidir.

Bundan başqa, sapan əşyanın formasına görə də işlənə bilər. Əgər bir əşya sapan formasındadırsa, onun da sapan adlandırılması mümkündür. Məsələn, sapan şəklində hazırlanmış bir bəzək əşyası və ya bir növ oyuncaq "sapan" olaraq adlandırıla bilər. Bu mənada, söz əşyanın formal xüsusiyyətini ifadə edir.

Beləliklə, "sapan" sözünün dəqiq mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişir. Atma aləti, qüvvə nisbəti və ya forma kimi üç əsas məna ayrılır. Sözün etimologiyası onun atma hərəkəti ilə sıx bağlı olduğunu göstərir və bunun metaforik istifadəsinə zəmin yaradır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz