Sapan (is. xış) sözü Azərbaycan dilində əsasən atıcılıqda istifadə olunan bir alətə aiddir. Lüğətlərdə sadəcə "xış" kimi tərcüməsi verilmiş olsa da, mənasını daha dəqiq və geniş şəkildə izah etmək mümkündür. Sapan, əsasən iki qolundan ibarət olan və aralarına yerləşdirilən elastik bir material (dəri, rezin və s.) vasitəsilə əşyaların uzağa atılmasını təmin edən bir atma cihazıdır.
Etimoloji baxımdan, "sapan" sözünün mənşəyi Türkcə köklərə dayanır. "Sap" felindən törəmiş bir isimdir. "Sapmaq", "atmaq", "fırlatmaq" mənalarında istifadə olunan "sap" feli ilə "sapan" arasında semantik əlaqə açıq şəkildə görünür. Beləliklə, "sapan" sözü əşyaları "sapan" (fırladan, atan) alət olaraq adlandırılmışdır.
Sapanın istifadəsi yalnız atıcılıqla məhdudlaşmır. Tarixən uşaq oyunlarında, ovçuluqda (daş, qarğıdalı və s. atmaq üçün), hətta müəyyən peşələrdə (məsələn, bəzi inşaat işlərində kiçik əşyaların uzağa atılması üçün) da istifadə edilmişdir. Buna görə də, "sapan" sözü müxtəlif kontekstlərdə istifadə oluna bilər:
Misallar:
- Uşaqlar həyətdə sapanla qarğıdalı atırdılar.
- O, çox bacarıqlı bir ovçu idi və sapanla quşları dəqiq vururdu.
- İnşaatçılar yüngül materialları sapan vasitəsilə yuxarıya qaldırırdılar (köhnə üsullardan biri).
Nəticə olaraq, "sapan" sözünün mənası sadəcə "xış" kimi tərcümə edilməkdən daha genişdir. O, elastik materialdan hazırlanmış və əşyaların atılmasına xidmət edən bir atma alətidir və tarixən müxtəlif sahələrdə geniş tətbiq olunmuşdur.