izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Sapand sözü Azərbaycan dilində qədim dövrə aid olan bir atıcı silahdır. Lüğətlərdə sadəcə "daş atmaq üçün qədim silah" kimi izah olunsa da, daha dəqiq və geniş bir təsvir təqdim etmək mümkündür. Sapand, əsasən toxunmuş və ya hörülmüş bir quruluşdan ibarət olub, içərisinə daş yerləşdirilərək atılan bir növ mancanaqdır. Bu, sadəcə bir əl ilə tutulan daş atmaq vasitəsindən daha mürəkkəb bir quruluşa sahib ola bilərdi; bəzən daha böyük daşların atılması üçün daha güclü və həcmli sapandlar da mövcud idi. Onun quruluşunda istifadə olunan materiallar, ölçüləri və atış məsafəsi istifadə olunan texnikaya və hazırlayan şəxsin bacarığına bağlı olaraq dəyişirdi. Daşın sapand içərisində möhkəm saxlanması üçün müxtəlif bağlama üsulları tətbiq edilə bilərdi.

Sözün etimologiyası haqqında dəqiq məlumat yoxdur, lakin türk dillərindən qaynaqlandığı ehtimal olunur. "Sap" və ya "sapan" sözləri ilə əlaqələndirilə bilər ki, bunlar da toxunma, bəndləmə, dartma mənalarını verir. Beləliklə, sapand adı, silahın toxunmuş quruluşundan və daşı dartmaqla atmaq prinsipinə əsaslanaraq meydana gəlmiş ola bilər.

Ədəbiyyatda, xüsusilə də xalq ədəbiyyatında, sapand tez-tez güc, qüdrət və ya təhlükə simvolu kimi istifadə olunur. Misal olaraq, sitatda olduğu kimi, "Sapandımı görmədin?" sualı həm konkret bir silahın varlığını, həm də güc nümayişini, hədələməni ifadə edir. Sapandın istifadəsi, mübarizə, hücum və ya qorunma kontekstində, həmçinin müəyyən bir məsafədən düşməni təsir etmək məqsədi ilə baş verə bilərdi. Yəni, sapandın istifadəsi və onun ədəbi mənalandırılması hər zaman müəyyən kontekstdən asılıdır.

Müasir dövrdə sapand istifadə olunmur, lakin o, qədim Azərbaycan həyat tərzini və hərbi taktikalarını araşdırmaq üçün vacib bir mədəniyyət elementi olaraq qalır. Onun haqqında daha geniş məlumat əldə etmək üçün arxeoloji qazıntılar və yazılı mənbələr araşdırılmalıdır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz