Sarıq sözü Azərbaycan dilində çoxmənalı söz olub, əsasən baş geyimləri ilə bağlı istifadə olunur. Lüğətlərdəki “bax çalma3 1-ci mənada” işarəsi sarığın bir baş geyim növü olduğunu göstərir. Lakin, bu izah kifayət qədər dəqiq deyil və sarığın müxtəlif formalarını, istifadə sahələrini əhatə etmir.
Etimoloji baxımdan, "sarıq" sözünün mənşəyi türk dillərindəki “sarı” rəng bildirən sözlə əlaqədardır. Ehtimal olunur ki, əvvəlcə sarı rəngli baş geyimlərini ifadə edən söz olub, sonradan müxtəlif formalı baş geyimləri üçün ümumi ad kimi qəbul edilib.
Semantik baxımdan, "sarıq" sözü aşağıdakı mənaları ehtiva edir:
- Baş geyimi: Əsasən başın ətrafına sarınaraq bağlanan, müxtəlif materiallardan (pambıq, yun, ipək və s.) hazırlanmış baş geyimidir. Forması və ölçüsü dəyişkəndir. Xalçalardan, kəlağayılardan, şallaardan və ya başqa parça növlərindən hazırlana bilər. Həm kişilər, həm də qadınlar tərəfindən istifadə olunmuşdur. Tarix boyu sosial status, mənsubiyyət, peşə və s. kimi cəhətləri göstərmək üçün istifadə edilən sarıqların müxtəlif formaları və bəzəkləri mövcud olmuşdur. Misal üçün, dərvişlərin, mollaların, ağaların və s. geyimlərinin ayrılmaz hissəsi olmuşdur.
- Məcazi mənada: Bəzi hallarda “sarıq” sözü başın ətrafına sarınan hər hansı bir şey üçün də istifadə oluna bilər. Məsələn, “tel sarığı”, “kağız sarığı” kimi ifadələr də var.
İstifadə nümunələri:
- O, başında ipək bir sarıqla gəldi.
- Qoca kişinin başındakı sarıq artıq köhnəlmişdi.
- Dərviş başındakı yun sarığını əlinə alıb dua etdi.
- Telin ətrafına sarıq doladı.
Nəticə olaraq, "sarıq" sözü sadəcə bir baş geyimini deyil, müxtəlif formalı və mənalı baş geyimlərini, həmçinin məcazi mənada baş ətrafına sarınan əşyaları ifadə edən geniş mənalı bir sözdür. Lüğət tərifinin daha geniş və dəqiq olması üçün bu mənaların hamısının qeyd edilməsi vacibdir.