izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Satira (latınca satura sözündən, "dolu qab", "qarışıq" mənasında) ədəbiyyatda, incəsənətdə və digər sahələrdə, cəmiyyətdəki qüsurları, əxlaqsızlığı, ədalətsizliyi, cahilliyi və ya digər mənfi halları ifşa etmək üçün istifadə olunan bir üsuldur. Satira əsərləri əsasən gülməli, kəskin, ironik və ya istehza dolu vasitələrdən istifadə edərək hədəf aldığı mövzunu tənqid edir. Mənfi halların təsviri həm konkret, həm də ümumiləşdirilmiş ola bilər; fərdi şəxslərə, qruplara, və ya cəmiyyətin ümumi vəziyyətinə yönəldilə bilər.

Satiranın əsas xüsusiyyətləri arasında tənqid, ironik təsvir, istehza, məsxərə, hikayəkəskinlik yer alır. Müəllif hədəf aldığı mövzunu dəqiq və açıq şəkildə ifşa etmək üçün müxtəlif bədii vasitələrdən - məsələn, məcaz, metafora, aluzivlik, parodiya və s. - istifadə edir. Satira həm yüksək ədəbiyyatda, həm də populyar mədəniyyətdə geniş tətbiq olunur: romanlarda, hekayələrdə, pyeslərdə, şeirlərdə, karikaturalarda, kinematoqrafiya əsərlərində və hətta gündəlik danışıqda belə rast gəlmək mümkündür.

Satiranın məqsədi sadəcə gülmək deyil, həm də oxucu və ya tamaşaçıda düşünməyə, ətrafında baş verənləri tənqidi şəkildə qiymətləndirməyə təkan verməkdir. Yaxşı bir satira əsəri həm əyləncəli, həm də maarifləndirici olur; cəmiyyətdəki problemlərə diqqəti çəkərək dəyişikliklərə təkan verir. Lakin satira həmişə müsbət qarşılanmır. Hədəf alınan şəxslər və qruplar satiraya kəskin reaksiya verə bilərlər. Buna görə də satira yazmaq və yaymaq müəyyən bir cəsarət və məsuliyyət tələb edir.

Satira əsərlərinin təsiri çox vaxt müəllifin istifadə etdiyi üslub və tonundan, həmçinin hədəf aldığı məsələnin aktuallığından asılıdır. Müəllif satirik üslubu nəzərəçarpacaq dərəcədə aşkar istifadə edə bilər, yaxud daha incə və gizli üsullara əl ata bilər. Məsələn, ironiya, ikincili məna və kinayə, əsərin satirik xarakterini açıq şəkildə ortaya qoya bilər, yaxud oxucunun özü bu mənanı anlamağa məcbur ola bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz