Savadlandırılmaq sözü, Azərbaycan dilində geniş yayılmış bir termin olub, "yazı-oxu öyrədilmək" mənasını əks etdirir. Lüğətlərdəki sadə tərifinin ("yazı-oxumaq öyrədilmək") kənarda qalaraq, bu sözün daha geniş və dəqiq bir şəkildə izah edilməsi vacibdir. Çünki "savadlandırılmaq" sadəcə texniki bacarıqların qazanılmasından daha çox, şəxsin əqli və mənəvi inkişafında mühüm rol oynayan bir prosesi ifadə edir.
Etimalogiyasına nəzər salsaq, "savad" sözünün ərəbcə "سواد" (suvād) kökündən gəldiyini görürük. Bu kök, "qara rəng" mənasını ifadə edir və yazı əsərlərində qara mürəkkəbin istifadəsinə istinadən "yazı", "bilik" mənalarını da əldə etmişdir. Beləliklə, "savadlandırılmaq" sözü, əslində, şəxsin "qara rənglə yazılmış bilikləri mənimsəməsi" prosesini ifadə edir. Bu mənimsəmə prosesi sadəcə oxumaq və yazmaq bacarıqlarının öyrənilməsi ilə məhdudlaşmır.
Savadlandırılmaq prosesi, şəxsin tənqidi düşüncəsini, problemləri həll etmə bacarığını, müstəqil qərar qəbul etmə qabiliyyətini və özünüifadə etmək bacarığını inkişaf etdirməyi əhatə edir. Oxuma və yazma bacarıqları bu prosesin əsas təməlini təşkil etsə də, savadlı bir fərdin məlumatı dərk etməsi, təhlil etməsi, sintez etməsi və öz sözləri ilə ifadə etməsi vacibdir. Müasir dövrdə informasiya texnologiyalarının sürətli inkişafı nəzərə alınaraq, savadlandırılma prosesi rəqəmsal savadın qazanılmasını da özündə əks etdirməlidir.
Cümlə içində istifadəsinə nümunələr:
- XX əsrin əvvəllərində Azərbaycan xalqının savadlandırılması üçün böyük səylər göstərilmişdir. (Tarixi kontekstdə savadlandırılma)
- Məktəb uşaqları oxumaq və yazmağı öyrənmək, yəni savadlandırılmaq üçün çox çalışırlar. (Təhsil kontekstində savadlandırılma)
- Rəqəmsal savadlandırılmaq üçün müxtəlif onlayn kurslar təklif olunur. (Müasir kontekstdə savadlandırılma)
- Savadlandırılmaq cəmiyyətin inkişafı üçün mühüm bir amildir. (Cəmiyyət üçün əhəmiyyətini vurğulayan cümlə)
Beləliklə, "savadlandırılmaq" sözünün mənası, sadəcə yazı-oxuma öyrədilməkdən daha geniş bir məfhumu əhatə edir. Bu proses, şəxsin intellektual və sosial inkişafına yönəlmiş kompleks bir təlim-tərbiyə sistemini ifadə edir.