Sayğac (is.): Bir şeyi saymaq, hesablamaq üçün yaradılmış xüsusi quruluşlu cihaz və ya alətdir. Funksional məqsədindən asılı olaraq müxtəlif növləri mövcuddur. Əsasən, ölçülən kəmiyyəti müəyyən bir vahidə çevirərək rəqəmli formada göstərir. Bəzi sayğaclar mexaniki, bəziləri isə elektron prinsiplər əsasında işləyir.
Etimologiya: "Sayğac" sözü "saymaq" felindən törəmişdir. "-ğac" şəkilçisi isə alət mənasını bildirir. Beləliklə, "sayğac" sözü hərfi mənada "sayan alət" deməkdir.
Mənaların nüansları və işlənmə üsulları: "Sayğac" sözü müxtəlif kontekstlərdə istifadə oluna bilər:
1. Fiziki ölçmə cihazları: Bu mənada "sayğac" müxtəlif fiziki kəmiyyətləri ölçən cihazları ifadə edir. Məsələn:
- Elektrik sayğacı: İstifadə olunan elektrik enerjisinin miqdarını ölçən və qeydə alan cihaz.
- Su sayğacı: Sərfiyyat olunan suyun həcmini ölçən cihaz.
- Qaz sayğacı: Sərfiyyat olunan qazın həcmini ölçən cihaz.
- İstiliyin sayğacı: Temperaturu ölçən termometr kimi də işlənə bilər (köhnə üslubda).
2. Məcazi mənada: Bəzən "sayğac" sözü məcazi mənada, müəyyən bir şeyin miqdarını və ya sayını təyin etmək üçün istifadə oluna bilər. Məsələn, "İşimdəki səhvlərin sayğacını itirmişəm" cümləsində "sayğac" sözü çoxlu sayda səhv olduğunu bildirir.
3. Digər kontekstlərdə: "Sayğac" sözü bəzi xüsusi terminlərdə də işlənə bilər. Məsələn, proqramlaşdırmada "sayğac" döngülərdə təkrarların sayını izləyən dəyişəni bildirə bilər.
Qısaca, "sayğac" sözü həm konkret, həm də məcazi mənada işlənən çoxfunksiyalı bir sözdür və onun mənası kontekstdən asılı olaraq dəqiqləşir.