Seçmək (f.): Bu fe'l, bir çox variant arasından müəyyən birini, əsasən subyektiv meyarlara əsasən, ayırmaq və üstün tutmaq mənasını verir. "Seçmək" hərəkətinin mahiyyəti, əlçatan variantlar dəstindən istənilən xüsusiyyətlərə (rəng, ölçü, keyfiyyət, qiymət və s.) malik olan birini təyin etməkdir. Seçim prosesi həm obyektiv, həm də subyektiv amillərdən təsirlənə bilər. Obyektiv amillərə məsələn, müəyyən meyarlara (standartlara, keyfiyyət göstəricilərinə) uyğunluq daxildir, subyektiv amillərə isə zövq, üstünlük, ehtiyaclar və s. daxildir.
Seçmək hərəkətinin nəticəsi olaraq, bir və ya bir neçə variant digərlərinə üstün tutularaq seçilir. Bu seçim prosesi müxtəlif sahələrdə tətbiq olunur: məsələn, geyim seçmək, ərzaq seçmək, iş seçmək, həyat yoldaşı seçmək və s. Hər bir halda, seçim meyarları fərqli olur və seçimin əhəmiyyəti də dəyişir.
Etimoloji baxımdan, "seçmək" sözünün kökü türk dillərindəki “seç-” morfemindən götürülür və əsasən “ayırmaq”, “fərqləndirmək” mənalarını ifadə edir. Bu, "seçmək" fe'linin yalnız bir elementi bəyənib ayırmaq deyil, həm də müqayisə edərək ayırmaq mənasını da ehtiva etdiyini göstərir. Başqa sözlə, "seçmək" prosesi, bir neçə variantı müqayisə etməyi və onların arasından ən uyğun olanı ayırmağı tələb edir.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- O, mağazada çoxlu paltar arasından özünə ən uyğun olanı seçdi.
- Namizədlər arasından ən yaxşısını seçmək vacibdir.
- Rəssam rəsm əsəri üçün ən uyğun rəngləri seçmişdir.
- Həyat yoldaşını seçmək hər kəs üçün çox əhəmiyyətli bir qərardır.
- Menyu arasından yemək seçməkdə çətinlik çəkdim.
Yuxarıdakı nümunələrdə göründüyü kimi, "seçmək" feli müxtəlif kontekstlərdə və müxtəlif obyektlərə aid olaraq işlənə bilər. Hər halda, onun əsas mənası - bir neçə variant arasından ən uyğun olanı ayırmaq - dəyişməz qalır.