Səxavət (ər. سخاء - sakhawah) — Əliaçıqlıq, comərdlik, genişürəklilik, xeyirxahlıq, müsbət xüsusiyyətlərin, əsasən də maddi nemətləri ehtiyacı olanlara vermək istəyini ifadə edən bir anlayışdır. Bu anlayış yalnız maddi var-dövlətin paylanmasını deyil, həm də vaxt, bilik, qayğı və diqqətin səxavətlə paylanmasını əhatə edir. Səxavətli insan həm öz malına, həm də vaxtına sərfəli şəklində sahib çıxmaq və onu ehtiyacı olanlarla bölüşmək qabiliyyətinə malikdir.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, ərəb dilindən götürülmüş "sakhawah" kökünün "genişlik, bol, firavanlıq" mənalarını ifadə etdiyini görərik. Bu məna səxavət anlayışının əsasını təşkil edir: səxavətli insanın ürəyi genişdir, o, özündə olanı başqaları ilə bölüşməkdən zövq alır. Bu bölüşmə sadəcə bir borc deyil, həm də xoşbəxtlik mənbəyidir.
Səxavət müxtəlif cümlələrdə fərqli şəkildə istifadə oluna bilər. Məsələn:
- "Onun səxavəti hamıya məlum idi." - Bu cümlədə səxavət insanın davamlı bir xüsusiyyəti kimi təsvir edilir.
- "O, səxavətlə hər kəsə kömək edirdi." - Burada səxavət əməlin tərzini və şəklini ifadə edir.
- "Səxavətli bir qəlbə sahib idi." - Bu cümlə səxavəti insanın daxili keyfiyyəti kimi təqdim edir.
- Verilən misalda olduğu kimi: "[Vaqif:] Ağa, …iltifat və səxavətiniz aləmə bəllidir, amma zövqü, görünür, tək almaq istəyirsiniz…" - burada səxavət ifa olunan hərəkətlə əlaqədardır, ancaq bu səxavətin söz üzerində qalması tənqid olunur.
Qısacası, səxavət yalnız maddi yardımı deyil, həm də ruhani genişürəkliliyi, başqalarına qarşı hörmət və xeyirxahlığı əhatə edən mürəkkəb və çoxcəhətli bir anlayışdır. Bu keyfiyyət həm fərdin özü üçün, həm də cəmiyyət üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir.