Səksənmək feili diksinmək, qorxmaq, təəccüblənmək mənalarında işlənən bir sözdür. Lüğətlərdəki "bax diksinmək" ifadəsi mənanın tamlığını əks etdirmir. Çünki səksənmək sadəcə diksinmək deyil, həm də bu diksinmənin qəfil, ani və tez-tez fiziki reaksiya ilə müşayiət olunması deməkdir. Sözün əsasında ani bir təəccüb, qorxu və ya şokdan yaranan bir sarsıntı, bədəndəki bir tərpəniş durur. Bu, sadəcə gözlərin qırpılması və ya başın azacıq əyilməsi ilə deyil, bədənin bir anlıq donması, nəfəsin tutulması, əzələlərin gərilməsi kimi fiziki reaksiyalarla müşaiət oluna bilər.
Misal olaraq göstərilən cümlələrdə "Sultan bəy səksənib dayanır" və "Üzü o tərəfə dayanmış katib səksənib, çiyni üzərindən geri boylandı" ifadələrində səksənmənin ani və gözlənilməz bir hadisəyə qarşı reaksiya olduğu aydın görünür. Sultan bəyin və katibin hərəkətləri sadəcə "diksinmə" ilə izah edilə bilməz. Onlar qəfil bir şeylə qarşılaşmış, bu hadisə onlarda qorxu və ya təəccüb hissi yaratmış və bunun nəticəsində fiziki bir reaksiya – səksənmə – yaşanmışdır. Səksənmək həm də bir təhlükə ilə qarşılaşma ehtimalını nəzərdə tutmur; sadəcə gözlənilməz bir hadisəyə qarşı bədənin ani reaksiyasıdır.
Sözün etimologiyasına gəldikdə, "səksənmək" feilinin kökü və mənşəyi tam olaraq müəyyən edilməsə də, türkiyə dillərindəki oxşar sözlərlə əlaqələndirilə bilər. Səsin və mənanın oxşarlığı əsasında, bu sözün qəfil hərəkəti, sarsıntını ifadə edən köklərdən törəmiş ola bilər. Daha dərin leksikoqrafik tədqiqatlar bu etimoloji məsələni daha aydınlaşdıra bilər.
Müxtəlif kontekstlərdə "səksənmək" sözü aşağıdakı kimi işlənə bilər: