Səmərələşdirmək (fəal sifət, mənşəcə farsca "səmərə" + "ləşdirmək" şəkilçisi) – hansısa bir prosesin, işin, sistemin və ya istehsalın daha məhsuldar, daha effektiv və daha az resurs sərf edərək daha yaxşı nəticələr verməsi üçün təkmilləşdirilməsi, optimallaşdırılması və yaxşılaşdırılması deməkdir. Proses daha sürətli, daha ucuz, daha az işçi qüvvəsi tələb edən və ya daha az enerji sərf edən hala gətirilir. Səmərələşdirmə, zaman, pul, enerji, material və insan resurslarının səmərəli istifadəsini təmin etmək məqsədi daşıyır.
Səmərələşdirmənin məqsədi sadəcə olaraq işin sürətləndirilməsi deyil, həm də keyfiyyətin artırılması, xərclərin azaldılması və məhsuldarlığın yüksəldilməsidir. Bu, müxtəlif sahələrdə – sənaye, kənd təsərrüfatı, idarəetmə, təhsil və s. tətbiq oluna bilər. Məsələn, bir fabrikdə istehsal prosesini səmərələşdirmək üçün yeni texnologiyaların tətbiqi, iş proseslərinin optimallaşdırılması və ya işçilərin peşəkarlığının artırılması kimi tədbirlər görülə bilər. İdarəetmədə səmərəliliyə nail olmaq üçün informasiya texnologiyalarından istifadə, iş axınının avtomatlaşdırılması və ya idarəetmə qərarlarının optimallaşdırılması kimi üsullar tətbiq oluna bilər.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Biz istehsal prosesini səmərələşdirmək üçün yeni avadanlıqlar almalı və işçilərimizi təlim keçməli ik.
- Şirkət rəhbərliyi idarəetmə sistemini səmərələşdirməklə xərcləri azaltmaq niyyətindədir.
- Zamanı səmərəli istifadə etmək üçün işinizi səmərələşdirməlisiniz.
- Layihənin icrasında səmərəliliyi artırmaq üçün iş prosesini səmərələşdirmək vacibdir.
- Enerji resurslarının qənaətini təmin etmək üçün istehsal prosesini səmərələşdirmək zəruridir.
Beləliklə, "səmərələşdirmək" sözü sadəcə olaraq işlərin sürətləndirilməsini deyil, həm də resursların optimallaşdırılması, məhsuldarlığın yüksəldilməsi və keyfiyyətin artırılması ilə nəticələnən kompleks bir prosesi əks etdirir. Bu prosesin məqsədi hər hansı bir fəaliyyətin mümkün qədər az resursla maksimum nəticə verməsini təmin etməkdir.