Səmərəsizlik (iş adı: səmərəsiz olma, faydasızlıq, nəticəsizlik) termininin Azərbaycan dilindəki mənasını daha geniş və dəqiq şəkildə izah etmək üçün, əvvəlcə kökünün təhlilini aparmaq lazımdır. "Səmərə" sözü fars mənşəli olub, "fayda, məhsul, nəticə" mənalarını ifadə edir. "-sizlik" isə mənfi əlavədir, yəni "olmama", "yoxluğu" bildirir. Beləliklə, "səmərəsizlik" sözü əsas etibarilə "faydanın, məhsulun, nəticənin olmaması" anlamını daşıyır.
Lüğətlərdə sadəcə "səmərəsiz olma, faydasızlıq, nəticəsizlik" kimi qısa təriflər verilsə də, "səmərəsizlik" daha çox kontekstdən asılı olaraq fərqli çalarlar əldə edə bilər. Məsələn, iqtisadi kontekstdə səmərəsizlik resursların (maddi, əmək, zaman) səmərəli istifadə olunmaması, planlaşdırılmayan xərclər, istehsalın aşağı səviyyəsi kimi təzahür edə bilər.
Texnoloji kontekstdə isə bir sistemin və ya prosesin gözlənilən nəticəni verə bilməməsi, məhsuldarlığın aşağı olması, xətaların çoxluğu səmərəsizliyin göstəriciləridir. Məsələn, "proqramda olan səmərəsizlik onun yavaş işləməsinə səbəb olur" cümləsində səmərəsizlik proqramın effektiv işləməməsini ifadə edir.
İdarəetmə sahəsində isə səmərəsizlik planlaşdırmanın olmaması, vəzifələrin düzgün bölüşdürülməməsi, iş proseslərinin optimallaşdırılmaması, əməkdaşlar arasında əlaqələrin zəif olması nəticəsində yaranan problemləri əhatə edir. "Şirkətin səmərəsiz idarə olunması onun iflasına səbəb oldu" cümləsində səmərəsizlik idarəetmədəki çatışmazlıqları bildirir.
Ümumi olaraq, "səmərəsizlik" sözü hər hansı bir fəaliyyətin, prosesin, sistemin və ya fərdin gözlənilən nəticəni verə bilməməsi, resursların israf edilməsi, vaxtın və əməyin səmərəsiz sərf edilməsi kimi geniş bir məna kəsb edir. Sözün mənası həmişə kontekstdən asılı olaraq dəqiqləşdirilməlidir.