izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Səpələmə (səpələmək fellindən törəmiş isim) Azərbaycan dilində geniş mənalı bir sözdür və bir neçə kontekstdə istifadə olunur. Əsas mənası “dağınıq hala salmaq, bir yerə yığılmış əşyaları, maddələri fərqli istiqamətlərə yaymaq, səpmək” deməkdir. Bu mənada, "uşaqlar oyuncaqları səpələmişdilər", "külək yarpaqları səpələmişdi" kimi cümlələrdə işlənir. Sözün bu mənasında hərəkət nəticəsində düzensiz, qarışıq bir vəziyyət yaranır.

Ancaq səpələmək sözünün daha geniş mənaları da vardır. Məsələn, "fikirlərinin səpələnməsi" deyəndə şəxsin fikirlərinin sistemsiz, bir-birinə bağlı olmayan, qarışıq və aydın olmayan şəkildə ifadə olunduğu nəzərdə tutulur. Bu mənada söz daha məcazi xarakter daşıyır və dəqiq fiziki bir hərəkətdən deyil, daha çox zihnin və ya ifadə tərzindəki qeyri-nizamlılıqdan söhbət gedir. "Onun çıxışı fikirlərinin səpələnməsi ilə xarakterizə olunurdu" kimi cümlələrdə bu məna aydın şəkildə görünür.

Bundan başqa, "düşmənin qüvvələrinin səpələnməsi" kimi ifadələrdə səpələmə sözü düşmənin bir bütöv qüvvə kimi mövcudluğunun pozulması, onların səpələnib zəiflədilməsi mənasında işlənir. Bu isə həm fiziki, həm də strateji mənada olmaqla, bir qüvvənin tərkib elementlərinin qarşı tərəfin təsiri nəticəsində bir-birindən uzaqlaşması, idarə olunmaz hala düşməsi mənasını verir.

Etimalogiyasına gəldikdə isə, "səpələmək" feli "səpmək" felindən törəyərək işlənir. "Səpmək" isə köhnə türk dillərindən gələn bir sözdür və əşyaları yaymaq, səpələmək mənasını daşıyır. Beləliklə, "səpələmə" sözü həm fiziki hərəkəti, həm də onun nəticəsində yaranan vəziyyəti ifadə edən çoxmənalı bir sözdür və kontekstdən asılı olaraq mənası dəqiqləşdirilir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz