Sərpayı (fars. سرپای) köhnəlmiş bir söz olub, əsasən böyük məclislər, toylar və ya oxşar ictimai tədbirlərin idarə olunması, təşkili və gedişatının nəzarəti ilə məşğul olan şəxsi ifadə edir. Lüğətlərdə sadəcə “böyük məclisi, toyu və s.-ni idarə edən adam” kimi tərif olunsa da, mənası daha çox təşkilatçı, rəhbər, və ya məclisin sədri kimi daha geniş şəkildə anlaşılmalıdır. "Ayaqüstü" sözünün burada əlavə edilməsi, sərpayının sadəcə oturmaqla deyil, aktiv şəkildə hərəkət etməklə, iştirakçıların arasına qarışmaqla və işlərin düzgün getməsinə nəzarət etməklə məşğul olduğunu göstərir. Beləliklə, sərpayı passiv bir idarəetmə deyil, daha çox operativ və dinamik bir nəzarət formasını əks etdirir.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, farsca "سر" (sər) - baş, rəhbər, və "پا" (pa) - ayaq köklərindən törəyir. Bu, sözün mənasının "rəhbərlik edən ayaqlar" və ya "aktiv rəhbərlik" kimi interpretasiyasına imkan verir. Belə bir təfsir sərpayının statik və ya formal bir rəhbərlikdən daha çox, aktiv və praktiki iştirakı və nəzarəti vurğulayır.
Müxtəlif cümlələrdə istifadəsinə nümunələr:
- “Toy məclisinin sərpayısı bütün qonaqların rahatlığını təmin etməyə çalışırdı.” (burada sərpayı, məclisin təşkilati işlərinə başa düşən və qonaqların məmnunluğunu təmin etmək üçün çalışan bir şəxs deməkdir).
- “O, böyük qəbilənin sərpayısı kimi tanınırdı, hər kəs onun sözünə qulaq asırdı.” (burada sərpayı, qəbilənin rəhbəri, qərar verən və sözü keçən bir şəxs mənasındadır).
- “Köhnə zamanlarda böyük məclislərin sərpayıları çox hörmətli və nüfuzlu insanlar idilər.” (bu cümlə, sərpayı vəzifəsinin ictimai əhəmiyyətini vurğulayır).
Yekun olaraq, sərpayı sözü, sadəcə bir məclisi idarə edən şəxs deyil, həm də təşkilatçılıq, rəhbərlik və praktiki iştirakı əks etdirən, köhnə zamanlara aid tarixi bir termindir.