Sərvaxt sözü farsca "sər" (baş, ön, əvvəl) və ərəbcə "vəqt" (vaxt, zaman) sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Lüğətlərdə sadəcə "sayıq, gözüaçıq, ehtiyatlı, ayıq" kimi tərcümə olunmasına baxmayaraq, mənası daha geniş və çoxcəhətlidir. Sərvaxt insan hər şeyə, xüsusilə də potensial təhlükələrə və mənfi nəticələrə qarşı ayıq-sayıq, ehtiyatlı, həmişə özünü nəzarətdə saxlayan, vaxtında və düzgün qərar verən deməkdir.
Sözün mənası yalnız "ayıqlıq"la məhdudlaşmır. O, həm də dəqiqlik, həssaslıq, vaxtın qiymətinin bilinməsi, gələcəyə yönəlmə, planlılıq və təşəbbüskarlıq kimi keyfiyyətləri əks etdirir. Sərvaxt insan, baş verə biləcək hadisələri əvvəlcədən proqnozlaşdırmağa, lazımi tədbirləri vaxtında görməyə çalışır. O, təsadüflərə inanmır və öz hərəkətlərinin nəticələrini öncədən düşünür.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
"Sərvaxt insan heç vaxt tələsik qərar verməz." - Bu cümlədə sərvaxtlıq, ehtiyatlılıq və düşünülmüş hərəkətləri vurğulayır.
"Sərvaxt olmaq, müvəffəqiyyətin açarıdır." - Bu cümlədə sərvaxtlığın müvəffəqiyyət üçün vacib bir keyfiyyət olduğunu bildirir.
"O, həmişə sərvaxt idi, buna görə də heç vaxt böyük çətinliklərlə qarşılaşmadı." - Bu cümlə sərvaxtlığın risklərdən qorunmağa və çətinliklərdən yayınmağa kömək etdiyini göstərir.
"[Adilin] hər işində, hətta gülüşündə və zarafatında belə ciddi olması onun sərvaxt təbiətinin əlaməti idi." - Bu misalda sərvaxtlığın ciddiyyət, diqqətlilik və nəzarətlə bağlı olduğunu görürük. Hətta zarafatında belə ehtiyatlı olması, hərəkətlərinin nəticələrini düşünməsinə işarədir.
Qısacası, "sərvaxt" sözü sadəcə "ayıq-sayıq" deyil, həm də proqnozlaşdırma, planlılıq, ehtiyatlılıq, vaxtın idarə edilməsi və gələcəyə yönəlmə kimi dəyərli keyfiyyətləri özündə ehtiva edən daha mürəkkəb bir anlayışı ifadə edir.