Sımsıq: Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində "sımsıq" sözü əsasən "tamamilə susmaq, səs-soraq çıxarmamaq, sakit və hərəkətsiz olmaq" mənalarında izah olunur. Lakin bu, sözün tam mənasını əks etdirmir. "Sımsıq" sadəcə susmaqdan daha çox, daxili bir sükunətin, hətta bir növ donuqluğun ifadəsidir. Bu sükut, aktiv bir susma deyil, əksinə, bir növ passiv, içə dönük haldır. Sözün kökü və mənşəyi haqqında dəqiq məlumat olmamasına baxmayaraq, fonetik oxşarlığı və kontekstdə istifadəsinə əsasən, "sımsıq" sözünün "sım" (dəmir, metal kimi sərt və soyuq bir maddə) və "sıx" (möhkəm, sıxılmış) sözləri ilə əlaqəsi ola bilər. Beləliklə, "sımsıq" insanın sanki soyuq, sərt və hərəkətsiz, "sıxılmış" vəziyyətdə qaldığını ifadə edir.
"Sımsıq olmaq" ifadəsi yalnız susmaq deyil, həm də hərəkətsizliyi, duyğuların ifadə olunmamasını, ətrafdakılara qarşı reaksiyasızlığı bildirir. Mənfi bir hal kimi dəyərləndirilə bilər, çünki bu vəziyyət insanın ətraf mühitlə qarşılıqlı əlaqəsinin pozulması deməkdir. Məlumat çatışmazlığından qaynaqlanan sükutdan fərqli olaraq, "sımsıq" olmaq daxili bir səbəbə əsaslanır – qorxu, kədər, şok və s.
Misal üçün, "O, sımsıqca oturub ətrafa baxırdı" cümləsində "sımsıqca" sözü sadəcə susduğunu deyil, həm də hərəkətsizliyini, duyğularını gizlətdiyini, ətrafındakılara qarşı apatiyasını ifadə edir. "Sımsıq qaldı" cümləsində isə birdən baş verən bir hadisədən sonra şok vəziyyətində olduğunu göstərir. "Sımsıq durma, nəsə de!" cümləsində isə aktiv, hərəkətə təşviq edən bir çağırış var. Burada "sımsıq" susma və hərəkətsizliyin mənfi bir hal kimi qiymətləndirildiyini görürük.
Beləliklə, "Sımsıq" sözü sadəcə "susmaq" mənasını verməkdən daha çox, insanın daxili və xarici durumunu əks etdirən daha geniş və çoxcəhətli bir anlayışdır. Bu sözün tam mənasını anlamaq üçün cümlədəki kontekstə diqqət yetirilməlidir.
Verdiyiniz nümunə cümləsindəki "[Xurşid:] Srağagün [Gülsabah] orada oturmuşdu, mən də … çıxdım getdim" cümləsində "sımsıq" sözünün olmamasına baxmayaraq, Xurşidin Gülsabahın orada necə oturduğunu təsvir edərkən "sımsıq" sözünü işlətməsi Gülsabahın susqun, hərəkətsiz və ya daxilən sarsılmış vəziyyətdə olduğunu təsəvvür etməyə imkan verir. Bu da "sımsıq" sözünün mümkün istifadəsini göstərir.