izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində "sımsırıq" sözü əsasən "sımsığına dəymək" ifadəsi ilə əlaqələndirilir və "damağına dəymək" mənasında izah edilir. Lakin bu izah kifayət qədər geniş və dəqiq deyil. "Sımsırıq" sözü əslində daha çox "çox az, qətiyyən yetərli olmayan, cüzi" mənasını ifadə edir. Yəni, bir şeyin miqdarının olduqca az, yetərsiz olduğunu vurğulayır. "Sımsığına dəymək" ifadəsi isə bu azlığı, yetərsizliyi vurğulamaq üçün metaforik olaraq işlədilir, sanki bir şeyin damağa dəyməyəcək qədər az olduğunu ifadə edir.

Sözün etimologiyasına gəldikdə, "sımsırıq" sözünün mənşəyi tam aydın deyil, lakin "sımsıq" sözü ilə əlaqələndirilə bilər. "Sımsıq" sözü də "çox az, quru, zəif" mənalarını verir. Beləliklə, "sımsırıq" sözü ehtimal ki, "sımsıq" sözünün törəməsidir və onun mənasını daha da gücləndirir.

Müxtəlif cümlələrdə "sımsırıq" sözünün necə işlədildiyinə nümunələr:

"Qarın içində sımsırıq bir qar yağışı vardı." (Bu cümlədə "sımsırıq" az miqdarda qar yağışını ifadə edir.)

"Yediyi yemək sımsırıq idi, ac qaldı." (Burada "sımsırıq" yeməyin az miqdarını, yetərsizliyini bildirir.)

"Pul kisəsində sımsırıq pul qalıb." (Bu cümlədə "sımsırıq" pulun azlığını vurğulayır.)

Verilən nümunə cümlədə "[Xurşid:] Srağagün [Gülsabah] orada oturmuşdu, mən də … çıxdım getdim" cümləsində "sımsırıq" sözü yoxdur. Lakin kontekstə görə, Xurşidin Gülsabahla görüşünün qısa və ya əhəmiyyətsiz olduğunu ifadə etmək üçün "sımsırıq" sözü uyğun gələ bilərdi. Məsələn, cümləni belə tamamlamaq olar: "[Xurşid:] Srağagün [Gülsabah] orada oturmuşdu, mən də onunla sımsırıq bir görüş keçirdim, sonra çıxdım getdim."

Nəticə olaraq, "sımsırıq" sözü "çox az, cüzi, yetərsiz" mənalarını ifadə edən bir sözdür və onun "damağına dəymək" mənası metaforik bir istifadədir. Sözün istifadəsi kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz