Sısqalaşma sözü, "sısqalaşmaq" feilindən törəmiş bir isimdir. "Sısqalaşmaq" feili isə öz növbəsində "sısqı" sözündən əmələ gəlmişdir. "Sısqı" sıxılmış, yığcam, dar, əyilmiş vəziyyəti ifadə edir. Beləliklə, "sısqalaşma" sözü bir şeyin sıxılma, yığcamlaşma, daralma və ya əyilmə prosesini, vəziyyətini bildirir. Bu proses fiziki bir cisimə, məsələn, bir parça materiala, bir qrup insana və ya daha geniş mənada, bir sistemə, bir vəziyyətə aid ola bilər.
Sözün mənasını daha dəqiq şəkildə izah etmək üçün aşağıdakı nüansları qeyd etmək lazımdır: "Sısqalaşma" sözü yalnız fiziki sıxılmanı deyil, həm də məcazi mənada sıxılmanı, məhdudlaşmanı, daralmanı ifadə edə bilər. Məsələn, "iqtisadi sısqalaşma", "mənəvi sısqalaşma", "fikir sısqalaşması" ifadələrində olduğu kimi. Bu hallarda sıxılma, məhdudlaşma, inkişafın əngəllənməsi kimi mənaları əks etdirir.
Cümlə içərisində "sısqalaşma"nın istifadəsinə dair nümunələr:
- Fiziki sısqalaşma: "Palto geyimdə sısqalaşma əmələ gətirdi." (Paltonun geyimdə sıxılaraq yer tutması)
- Məcazi sısqalaşma: "Ölkədə iqtisadi sısqalaşma yaşanır." (İqtisadiyyatın daralması, inkişafının ləngiməsi)
- Mənəvi sısqalaşma: "Ətrafındakı insanların təzyiqi onun mənəvi sısqalaşmasına səbəb oldu." (Mənəvi azadlığın məhdudlaşması)
- Fikir sısqalaşması: "Sərt ideologiya fikir sısqalaşmasına gətirib çıxarır." (Fikir azadlığının məhdudlaşması)
Ümumiyyətlə, "sısqalaşma" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilsə də, əsas mənası sıxılma, yığcamlaşma, daralma və ya əyilmə prosesi və ya vəziyyətidir. Həm fiziki, həm də məcazi mənalarda işlənə bilər.