Sinirli sözü Azərbaycan dilində əsasən "əsəbi", "qıcıqlanan", "asabiyyətli" mənalarında işlənir. Lüğətlərdəki "bax əsəbi" ifadəsi isə sözün əsas mənasını qısaca ifadə edir, lakin tam mənzərəni verməkdən uzaqdır. Sinirlilik, psixoloji bir vəziyyəti ifadə edir və əsəbiliyin müxtəlif səviyyələrini, intensivliyini və səbəblərini əhatə edir. Bu, sadəcə qısa müddətli bir əsəbilik və ya davamlı, xroniki bir vəziyyət ola bilər.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "sinir" sözünün kökü farsca "sinir" (عصب) sözündəndir və bu da "əsəb", "toxuma" mənalarına malikdir. Beləliklə, "sinirli" sözü əslində insanın sinir sisteminin həddindən artıq həyəcanlanması və ya qıcıqlanması ilə əlaqədar olan vəziyyəti ifadə edir. Bu vəziyyət əsəbilik, qıcıqlanma, həyəcan, təlaş, hətta aqressivlik kimi müxtəlif emosional təzahürlərlə özünü göstərə bilər.
Misal olaraq verilən cümlələrdə "sinirli" sözü müxtəlif kontekstlərdə işlədilir:
"…Belə sinirli bir halda [Balaşa] danışa bilmərəm." Bu cümlədə "sinirli" sözü, danışmağı mümkün etməyəcək dərəcədə güclü bir əsəbilik vəziyyətini ifadə edir. Söz, danışığın maneə törədəcək qədər güclü bir emosional vəziyyətin mövcudluğunu vurğulayır.
"…hissyatına məğlub olan, zəif sinirli bir adam da deyildi." Bu cümlədə isə "zəif sinirli" ifadəsi, şəxsin əsəbiləşməyə və ya emosional təsirlərə qarşı müqavimətinin zəif olduğunu, hisslərinə asanlıqla qapıldığını ifadə edir. Burada "sinirli" sözü, daha çox emosional dayanıqlığın olmamasını bildirir.
Nəticə olaraq, "sinirli" sözü sadəcə "əsəbi" olmaqdan daha geniş bir mənaya malikdir və insanın emosional vəziyyətinin müxtəlif cəhətlərini, əsəbiliyin dərəcəsini və səbəblərini əks etdirə bilər. Sözün istifadəsi kontekstdən asılı olaraq dəyişir.