Sitat sözü latın dilindən olan "citatum" sözündən götürülmüşdür və "çağırılmış, istinad edilmiş" mənasını verir. Azərbaycan dilində istifadə olunan mənası isə daha çox mənbədən götürülmüş, hərfi-hərfinə dəqiqliklə yazılmış, mətn parçasıdır. Bu mətn parçası ədəbiyyat əsərlərindən, elmi məqalələrdən, tarixi sənədlərdən və digər mənbələrdən götürülə bilər.
Sitatın əsas xüsusiyyətləri aşağıdakılardır:
- Dəqiqlik: Sitat mənbədən olduğu kimi, hərfi-hərfinə götürülməlidir. Hər hansı dəyişiklik, əlavə və ya çıxarma yalnız qeyd olunmaq şərtilə edilə bilər (məsələn, mötərizədə göstərilməklə).
- Mənbənin göstərilməsi: Hər bir sitatın mənbəyi (müəllif, əsər adı, səhifə nömrəsi və s.) dəqiq göstərilməlidir. Bu, sitatın etibarlılığını və akademik dürüstlüyü təmin edir.
- Kontekstin saxlanması: Sitatı cümlənin ümumi kontekstindən ayırmaq olmaz. Sitatın ətrafında yazılanlar onun düzgün başa düşülməsinə kömək edir.
- İstinadın məqsədi: Sitat müxtəlif məqsədlər üçün istifadə oluna bilər: fikrin dəstəklənməsi, dəlilin təqdim edilməsi, müəllifin fikrinin ifadə edilməsi, məşhur bir ifadənin istifadəsi və s.
Sitatlar elmi işlərdə, ədəbi tənqidlərdə, məruzələrdə, inshalarda və gündəlik danışıqlarda geniş istifadə olunur. Məsələn:
""Ana dili hər bir millətin ruhudur" – deyən Nizami Gəncəvi ana dilinin əhəmiyyətini vurğulayırdı." Bu cümlədə Nizami Gəncəvinin fikri sitat şəklində verilib və mənbə (Nizami Gəncəvi) aydın şəkildə göstərilməsə də, kontekst sitatın mənasının düzgün anlaşılmasına imkan verir. Ancaq akademik bir işdə mənbəyə daha dəqiq istinad vacibdir.
Sitat “iqtibas”, “alıntı” sözləri ilə sinonimdir, lakin bəzi hallarda incə məna fərqləri ola bilər. Məsələn, "iqtibas" daha geniş mənada istifadə oluna bilər və yalnız hərfi-hərfinə deyil, ümumi mənanın götürülməsini də əhatə edə bilər. "Alıntı" isə daha çox yazılı mənbələrdən götürülən sitatlara aiddir. Lakin ümumi istifadədə bu sözlər çox vaxt bir-birinin əvəzinə işlədilir.